Εὐρωπαϊκό Σύνταγμα. Δημοκρατικό γι’ αὐτό δυσεφάρμοστο, ἢ ἒξυπνο γι’ αὐτό ἀνεφάρμοστο; Μᾶλλον ὁ φόβος μπροστά στήν Ἐλευθερία.

 

Τοῦ Γιώργου Δημόπουλου 

 Τόν Πρόεδρο τῆς Γαλλίας Ζισκάρ ντ’ Ἐστέν καί  τόν Καγκελάριο Γερμανίας Χέλμουτ Σμίτ τούς ξεχωρίζω. Συμφωνῶ μέ τήν ἂποψη ὂτι ἦταν οἱ τελευταῖοι Εὐρωπαῖοι πολιτικοί. Συνεδύαζαν  ἱκανότητα καί εὐστοφία πολιτική, εἶχαν ἑλληνική κουλτούρα, παιδεία μουσική, διαύγεια Δημοκρατίας, ἦταν ἐρωτικοί… Πάντα μπροστάρηδες στά δίκαια τῆς Ἑλλάδος.  

 Κάποια χρόνια μετά  τήν λήξη τῆς θητείας του ὡς Προέδρου τῆς Γαλλικῆς Δημοκρατίας μέ ἀπόφαση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου  ὁ Ζισκάρ ντ’ Ἐστέν ἀνέλαβε τήν εὐθύνη τῆς  σύνταξης τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Συντάγματος. Ἡ πίστη τοῦ Ζισκάρ ντ’ Ἐστέν στό ἐνιαῖο τῆς Εὐρώπης δέν μποροῦσε νά εἶναι διαφορετική ἀπό αὐτή πού ἒχει διαμορφωθεῖ  στήν συνείδηση ὃλων τῶν Εὐρωπαίων: ὃτι ἡ εὐρωπαϊκή ἢπειρος εἶναι φορέας πολιτισμοῦ, ὃτι οἱ κάτοικοί της ἐγκαθιστάμενοι κατά διαδοχικά κύματα ἀπό τίς ἀπαρχές τῆς  ἀνθρωπότητας, ἀνέπτυξαν σταδιακά τίς ἀξίες στίς ὁποῖες ἐρείδεται ὁ ἀνθρωπισμός, τήν ἰσότητα τῶν ἀνθρωπίνων ὂντων, τήν ἐλευθερία, τόν σεβασμό τοῦ Λόγου, ἐμπνεόμενοι ἀπό τήν πολιτιστική, τήν χριστιανική καί τήν ἀνθρωπιστική κληρονομιά τῆς Εὐρώπης, οἱ ἀξίες τῆς ὁποίας, ἐξακολουθοῦν νά ἀποτελοῦν ζωντανή πραγματικότητα, ἒχοντας θεμελιώσει στό ἐσωτερικό τῆς  κοινωνίας τήν ἀντίληψή της γιά τόν κεντρικό ρόλο τοῦ ἀνθρώπου, τῶν ἀπαράβατων καί  ἀναφαίρετων δικαιωμάτων του, καθώς καί τόν σεβασμό τοῦ Δικαίου.  

  Πεπεισμένος ὁ Πρόεδρος ὃτι ἡ ἑνοποιημένη πλέον Ευρώπη προτίθεται νά ἀκολουθήσει τήν ὁδό τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς προόδου καί τῆς εὐημερίας, γιά τό καλό ὃλων τῶν  κατοίκων της, ἀκόμη καί τῶν  πλέον εὐάλωτων καί τῶν  πλέον ἀδυνάτων, ὃτι επιθυμεί νά παραμείνει ἢπειρος ἀνοικτή στήν πολιτιστική ἀνάπτυξη, στήν γνώση καί στήν κοινωνική πρόοδο, καθώς καί νά ἐμβαθύνει τόν  δημοκρατικό χαρακτῆρα καί τήν διαφάνεια τοῦ δημόσιου βίου της, νά ἐργασθεῖ γιά τήν εἰρήνη, τήν δικαιοσύνη καί τήν παγκόσμια ἀλληλεγγύη άνά την υφήλιο, παραμένοντας ὡς Εὐρωπαῖος ὀ καθένας ὑπερήφανος γιά τήν ταυτότητά του καί τήν ἐθνική του ἱστορία, ὡστόσο ἀποφασισμένος νά ὑπερβεῖ τίς παλαιές του διχόνοιες καί, ὃλοι πιό στενά ἑνωμένοι, νά σφυρηλατήσουν τό κοινό τους πεπρωμένο, σέ μιά  Εὐρώπη, «ἑνωμένη στήν πολυμορφία της», πού προσφέρει τίς καλύτερες δυνατότητες νά συνεχίσουμε, μέ σεβασμό τῶν δικαιωμάτων τοῦ κάθε ἀνθρώπου καί μέ συνείδηση τῶν εὐθυνῶν μας ἒναντι τῶν  μελλοντικῶν γενεῶν καί τῆς Γῆς, προνομιακό πεδίο τῆς ἀνθρώπινης ἐλπίδας.

  Προοίμιο τῆς Συνθήκης γιά τήν θέσπιση τοῦ Συντάγματος τῆς Εύρώπης, τέθηκε ἀπό τόν Ζισκάρ ντ’ Ἐστέν ὁ Περικλῆς, καί μάλιστα στά Ἑλληνικά: «καί ὂνομα μέν διά τό μή ἐς ὀλίγους ἀλλ’ ἐς πλείονας οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται». (Θουκυδίδης Β,37).

  Ὃταν οἰ Ὑπουργοί Ἐξωτερικῶν κλήθηκαν τό 2005   νά ἐγκρίνουν τό προσχέδιο τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Συντάγματος, αὐτό πού εἶχε ἐκπονήσει ὁ Ζισκάρ ντ’ Ἒστέν, διέγραψαν δύο στοιχεῖα: τό ἓνα ἦταν ἡ ἀναφορά στόν Χριστιανισμό καί τό ἂλλο ἡ περίφημη φράση ἀπό τόν Ἐπιτάφιο τοῦ Περικλέους: «Τό πολίτευμά μας καλεῖται δημοκρατία διότι σ’ αὐτό ἀποφασίζουν οἱ πολλοί». Ὁ Χριστιανισμός καί ὁ Ἑλληνισμός θεωρήθηκαν ὡς μή πολιτικῶς ὀρθές ἀναφορές σέ μιά Εὐρώπη πού ὃδευε στήν  λεωφόρο τῆς πολυπολιτισμικότητας, μέ τόν τότε Ὑπουργό Ἑξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδος νά καταπίνει τήν γλῶσσα του, νά μήν βγάζει ἂχνα, νά μήν τολμᾶ νά ἀρθρώσει κάποιο μορφή πολιτικοῦ λόγου διαφορετικοῦ.  

   Τό τοπίο τοῦ 2005 δέν μοιάζει σέ τίποτα μέ αὐτό τοῦ 2023. Ἡ Εὐρώπη ὑποχωρεῖ. Ὑποχωρεῖ οἰκονομικά προκειμένου νά ἐπιβιώσει ἀνάμεσα στόν ἀμερικάνικο καί ἀσιατικό Λεβιάθαν. Ὑποχωρεῖ στρατιωτικά, διότι ἒχει ἀπωθήσει τόν πόλεμο στό ἱστορικό της παρελθόν καί ἡ συνείδησή της δυσκολεύεται νά τόν ἀποδεχθεῖ ὡς ζωντανή πραγματικότητα τοῦ σύγχρονου κόσμου της. Ὑποχωρεῖ πολιτισμικά ἀπέναντι σέ ἓνα ἐπιθετικότατο  Ἰσλάμ, πού ἐκμεταλλεύεται τήν ελευθερία τῆς  Δύσης γιά νά ἐπιβάλει τόν στυγνό ἀπολυταρχισμό του.

  Ἡ πλημμυρίδα τῆς μουσουλμανικῆς μετανάστευσης ἒχει κάνει τήν ἐμφάνισή της,   ἒχει ἐπιβάλλει τά πολιτιστικά θέλω της, μέ τό μπούγιο της ἀλλά καί μέ τήν κατά καιρούς ἰσλαμιστική τρομοκρατία σέ ὂλη τήν Εὐρώπη, χωρίς νά ἒχει δείξει ἀκόμη τήν πραγματική της ἐμβέλεια. Ἁπαγορεύονται τά χριστιανικά σύμβολα, ἡ Χριστουγεννιάτικη Φάτνη σέ σχολεῖα καί καταστήματα, γιά νά μήν πληγωθοῦν οἱ μουσουλμάνοι,  θεσπίσθηκε ὁ ὃρος τοῦ «πολιτικά ὀρθοῦ», τοῦ εὐτελοῦς δικαιωματισμοῦ, τῆς ἐπιφανειακῆς φιλανθρωπίας, θεσμοθετήθηκε  ὁ «γονέας 1 καί 2» ἀντί τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας, ὑποβιβάζεται ἡ μάνα ἀπό γαία πού δίνει στό παιδί τήν γλῶσσα, τίς ρίζες, τήν μυθολογία, σέ ἐργαλεῖο, ἀπωλέσαμε  τήν αἲσθηση τοῦ κέντρου βάρους πού βρίσκεται μέσα μας, χάσαμε τήν συλλογική ἀνθρωπιά, ἡ  ὑπογεννητικότητα, ἡ φτώχια,  οἱ  ἂστεγοι, ἡ κλιματική κρίση, οἱ ναρκομανεῖς, (ὑπολογίζεται πώς στήν Εὐρώπη ὑπάρχουν πάνω ἀπό 1 ἑκατομμύριο χρῆστες ὀπιοειδῶν ὑψηλοῦ κινδύνου)  ἀντιμετωπίζονται πλέον ὡς παράπλευρες ἀπώλειες τῆς  οἰκονομικῆς ἐξέλιξης, μέ τό Ἰράν νά ἐπικαλεῖται τό Κοράνι, πώς κανένα κράτος δέν ἒχει δικαίωμα νά στείλει μουσουλμάνο στήν χώρα προέλευσής του χωρίς τήν θέλησή του, καί τόν Ἐρντογάν ξεδιάντροπα νά ἰσχυρίζεται ὃτι μέ τόν ρυθμό γεννήσεων ἀπό μουσουλμανικές οἰκογένειες, καί τήν παράνομη ροή μουσουλμάνων στήν Δύση σέ πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θά μιλάμε γιά μουσουλμανική Εὐρώπη. Τό Στρασβοῦργο ἢδη ἀρχίζει καί παίρνει μουσουλμανικό χρῶμα, ἀχνό ἀλλά πολλά ὑποσχόμενο.  

  Ἐπί πλέον μιά παράξενη, μεγάλη καί ἐντελῶς ἑτερόκλητη συμμαχία, χωρίς κοινή ἰδεολογία, οὒτε κοινούς στόχους καί συμφέροντα, ἀμφισβητεῖ τήν ἡγεμονία τῆς Δύσης καί τό παγκόσμιο σύστημα πού δημιουργήθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κίνα, Ρωσία, Βόρεια Κορέα, Ἰράν, Ἰνδία, Τουρκία, δέν κρύβουν τήν βούλησή τους νά διαλύσουν τούς κανόνες πού ἐπέβαλαν οἱ Ἀμερικανοί καί οἱ  Εὐρωπαῖοι σύμμαχοί τους μετά τόν πόλεμο, ἀλλά σέ καμμία περίπτωση δέν προσφέρουν ἒνα ἂλλο μοντέλο διακυβέρνησης ἢ ἀξιῶν. Ὁρισμένοι, ὃπως ὁ Πούτιν, τό κάνουν ἢδη στήν πράξη.

 Ἡ Εὐρώπη μπορεῖ νά εἶναι κομμάτι τοῦ παγκόσμιου σκηνικοῦ, ἀλλά κανείς δέν τήν λαμβάνει πολύ στά σοβαρά ὑπόψη ἀπό γεωπολιτικῆς ἀπόψεως, ἀφοῦ δέν μπορεῖ νά ἀπεξαρτηθεῖ ἀπό τίς ΗΠΑ καί ἀρνεῖται πεισματικά νά ἐνηλικιωθεῖ.  Ἀπό τήν ἂλλη καί ἀπό κάθε ἂποψη, μήν προσμένουμε καλύτερες μέρες, ἀπό ἓναν  σύμμαχο, τήν Ἀμερική, στόν ὁποῖο δεν μποροῦμε νά βασιστοῦμε, ἀφοῦ περιφρονεῖ προκλητικά τούς φίλους καί φλερτάρει ἐξοργιστικά μέ τούς ἐχθρούς!

  Ὃλο αὐτό τό ἂναρχο σκηνικό δέν προσφέρεται γιά ἀσφαλεῖς προβλέψεις.Ἒχει ὃλα τά στοιχεῖα καί τίς ἐνδείξεις πού συνηγοροῦν ὑπέρ μιᾶς μεγάλης κρίσης, ἀπό αὐτές πού μᾶς ἐπιφυλάσσει ἡ Ἱστορία κάθε 50-70 χρόνια. Θά εἶναι ἓνας γενικευμένος πόλεμος, μιά βαθιά οἰκονομική κρίση, μιά ἀπότομη κατάρρευση τῆς  παγκοσμιοποίησης καί ἀμφισβήτηση τῆς Δημοκρατίας μέσα στήν ἲδια τήν Δύση;

  Γιά ἐμᾶς πού μεγαλώσαμε στήν ἐποχή τῆς Δυτικῆς ἡγεμονίας εἶναι δύσκολο νά σκεφτοῦμε πώς θά ἀλλάξει ὁ κόσμος. Ξέρουμε σίγουρα ὃτι προτιμᾶμε νά ζοῦμε σέ μιά κοινωνία μέ δυτικές ἀξίες, μέ ὃσες ἀνισότητες καί δυσλειτουργίες καί ἂν κρύβουν. Μπροστά μας, ὃμως, ξημερώνει ἓνας νέος κόσμος καί τό ἐρώτημα «τί θά ζήσουν τά παιδιά μας;» δέν ἒχει εὒκολη ἀπάντηση, ἐκτός ἀπό τήν σίγουρη: «Θά τήν ζήσουμε καί ἐμεῖς».   

 

Βιασμός τῆς Δημοκρατίας σέ κοινή θέα.

 

Τοῦ Γιώργου  Δημόπουλου

«Ἂν ὑπομείνατε σκληρά  βάσανα γιά τήν μωρία σας,

μή ρίχνετε τώρα τό φταίξιμο στούς θεούς.

Αύτούς τούς ἀνθρώπους ἐσεῖς οἱ ἲδιοι τούς κάνατε μεγάλους,

ἐσεῖς οἱ ἲδιοι τούς στηρίξατε,

καί γι’ αὐτό τυραννιέστε ἀπό τήν τρομερή σκλαβιά.

Ἓνας-ἓνας, ἀκολουθεῖτε ὃλοι τά χνάρια  τῆς ἀλεποῦς,

ἀλλά ὃλοι μαζί εἶστε κουφιοκέφαλοι:

προσέχετε μόνο τήν γλώσσα καί τά εὐμετάβλητα

λόγια ἑνός ἀνθρώπου.

Ἀπ’ ὃσα γίνονται, ὃμως, δέν βλέπετε τίποτα»

(U. Eco, D.D.Giudice, G.Ravasi. Ἡ δύναμη τῶν λέξεων. Μτφρ. Ἒφη Καλλιφατίδη. ἐκδ. Ἑλληνικά Γράμματα. Σελ.96)

  Ἀπό τότε πού ὁ γερο-Δωρόθεος παρέδωσε τά κλειδιά τῆς Μητρόπολης, στόν τοπικό Ἀρχιερατικό, τά κλειδιά αὐτά εὐδέποτε  γλίστρησαν από τήν τσέπη του, άκόμη καί κατά τήν διαχείριση τῆς Μητρόπολης άπό τόν νεώτερο Δωρόθεο. Αὐτός εἶναι  ἒκτοτε ὁ κλειδοκράτωρ, ἀφ’ ὃτου μάλιστα καί  ὁ Δωρόθεος ὁ σμικρός, ἑκών ἂκων, ἀνανέωσε τήν παράδοση τοῦ ἀποκλειστικοῦ ἐλέγχου τῶν τῆς  Μητροπόλεως ὁλάκερης, πακτώνοντας τό  σχετικό σκεπτικό του,  καί μέ τήν ἐλευθερία νά στελεχώσει  τήν διοίκηση 100% μέ δοκιμασμένους «Φανερικούς», λαϊκούς καί κληρικούς, ὃσους δηλαδή μέ εὐχάριστη προθυμία τοῦ «δένουν τά κορδόνια»,  ἐπιβεβαιώνοντας  ὃτι κανείς ἂλλος δέν ξέρει τό μαγαζί καλύτερα ἀπό αὐτόν. Καί λέμε «μαγαζί» γιατί ἒτσι χαρακτήριζε τήν Παναγία ὁ ὃλο  καί πιό συμπαθής γινόμενος γερο-Δωρόθεος, χαριεντιζόμενος σέ στενό κύκλο.

  Καί τό μαγαζί ὑπό τήν στιβαρή καθοδήγησή του πάει καλά. Τό μαγαζί μεγάλωσε, καί ὁ συντονιστής, ἐνορχηστρωτής καί διευθυντής τῆς τοπικῆς ὀρχήστρας ὡς σώφρων κατέφυγε στό καθ’ ὃλα νόμιμον, τό γνωστό passe partout. Μέ τό κλειδί τῆς Παναγίας, ἀνοίγει ὡς θυγατρικές της, τήν Μητρόπολη, τήν τοπική τῆς Νέας Δημοκρατίας, τό Δημαρχεῖο, τό Ἐπαρχεῖο, τό Ἀστυνομικό Τμῆμα, τό Λιμεναρχεῖο, τό ἐξοχικό τοῦ Βρούτση, ἐφοπλιστῶν, ἐπιχειρηματιῶν, ἐπιστημόνων, ἰδίως δέ τό συγκρότημα τοῦ  ἐκφυλισμοῦ τῶν θεσμῶν, τοῦ ἐκμαυλισμοῦ τῆς τοπικῆς κοινωνίας.    

Ὃταν πιάνουμε μέ φίλους συζήτηση περί τά πολιτικά κάποιες φορές ἀναρωτιόμαστε ἂν περνᾶμε ἓνα πραγματικό ἐπεισόδιο δημοκρατικῆς ὀπισθοδρόμησης, ἂν νοσεῖ ἡ Δημοκρατία. Κοινός παρονομαστής ὂλων μας εἶναι ὃτι ἀσφαλῶς καί νοσεῖ. Ρώτησα καί ἓνα συμφοιτητή, ἐγνωσμένου κύρους  ἱκανό στήν πολιτική σκέψη, ἂν εἶναι ἐτοιμοθάνατη σήμερα ἠ Δημοκρατία μας. Δέν νομίζω, μοῦ ἀπαντᾶ, ὡστόσο, παρουσιάζει ὁρισμένα νοσολογικά συμπτώματα πού θά ἒπρεπε νά ἀνησυχοῦν τούς πάντες.

 Συνήθως, ὑπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι πολιτικῶν ἡγετῶν. Αὐτοί πού ἐπιτίθενται εὐθέως στούς δημοκρατικούς θεσμούς, πού χρησιμοποιοῦν συχνά βία, ὀδηγοῦν τάνκς καί φέρουν πάντα ὂπλα. Ὃταν ὃμως  κοιτάζεις τήν ἱστορία τῆς Δημοκρατίας, βλέπεις ὃτι δέν μετρᾶνε μόνον αὐτοί. Ὑπάρχουν  πολιτικοί τοῦ κυρίαρχου ρεύματος, οἱ ὁποῖοι μοιάζουν μέ κανονικούς δημοκρατικούς πολιτικούς, ἐκλέγονται τώρα τελευταῖα μέ ὑπερβολικά ἰσχνἐς μειοψηφίες, χαίρονται  μέ τήν ἀποχή καί τήν ἀδιαφορία τῶν πολιτῶν, φοροῦν κοστούμια, συμπεριφέρονται  καί  μιλοῦν σάν ἀκραιφνεῖς δημοκρατικοί πολιτικοί, ἀλλά οἱ ἐνέργειές τους, ἡ τακτική τους, οἱ ἀποφάσεις τους  δέν ἒχουν καμμιά ἀπολύτως σχέση μέ τούς κανόνες τῆς Δημοκρατίας.

  Σέ μιά τοξική Βουλή,  μέ ἐξαγριωμένους πολιτικούς, πού ἒχουν κάνει κουρελόχαρτο τίς βασικές της αξίες τῆς Δημοκρατίας, μέ τόν φόβο μας ὁ Πρωθυπουργός στήν φούρια τῆς ἀναπάντεχης ψευδεπίγραφης αὐτοδυναμίας-παντοδυναμίας του νά κάνει τό θεαματικό λάθος, μέ  τό  σύνολο τῆς ἀντιπολίτευσης νά εἶναι στήν λάθος πλευρά τῶν δημοκρατικῶν ἐπιχειρημάτων καί χωρίς ἲχνος σθεναροῦ ἀντιπολιτευτικοῦ λόγου,  μέ τούς ἀκραίους νά ἀλωνίζουν στό κοινοβούλιο, οἱ φωνές μας μοιάζουν περισσότερο μέ κραυγές  ἀγωνίας, γιά ἐπιστροφή στήν κανονικότητα, στήν Δημοκρατία.

  Σίγουρα ὃλοι φοβόμαστε τήν τυραννία τῆς ἐπίπλαστης πλειοψηφίας. Εἶναι  κάτι στό  ὁποῖο ὃλοι εἲμαστε ἀλλεργικοί.  Ἀνησυχοῦμε ὃμως ἐπίσης ἀρκετά καί γιά τό πρόβλημα τῆς τυραννίας τῆς μειοψηφίας, εἲτε πανελλαδικά εἲτε τοπικά.   

  Πιστεύω ὃμως ὃτι στήν πραγματικότητα αὐτό πού βλέπουμε εἶναι ἐνδεχομένως μιά διαδικασία αὐτοδιόρθωσης σέ ἐξέλιξη. Οἱ Δημοκρατίες, σέ ἀντίθεση μέ τά ἀπολυταρχικά συστήματα, εἶναι ἰδιαίτερα διαφανεῖς. Μποροῦμε νά δοῦμε ὃλα τά προβλήματα νά λαμβάνουν χώρα μπροστά στά μάτια μας, κάθε ὣρα, κάθε μέρα. Στά ἀπολυταρχικά συστήματα, δέν ὑπάρχει διαφάνεια. Δέν βλέπουμε τί συμβαίνει, μέ ἀποτέλεσμα ὂταν τά ἀπολυταρχικά συστήματα καταρρέουν –ὂπως ἡ κατάρρευση τοῦ κομμουνισμοῦ– τοῦτο συμβαίνει ἐν   μιᾷ νυκτί καί πάντα τό γεγονός ἀποτελεῖ ἒκπληξη. Στίς Δημοκρατίες, βλέπουμε ὃλα τά προβλήματα μπροστά μας. Ἲσως τό ἐκλαμβάνουμε ὡς ἀδυναμία, ἀλλά στήν πραγματικότητα   εἶναι πηγή ἀνθεκτικότητας, ὂτι ὑπάρχει ὡς δυνατότητα ἡ διαδικασία τῆς αὐτοδιόρθωσης.

Ἐπιμύθιον.

  Στό ἂρθρο αὐτό καταθέτω τόν κόπο, τίς σκέψεις, πού συνδυάζουν τήν ἒρευνα, τήν  πίστη στήν Δημοκρατία, καθώς καί τήν προσωπική ἐμπειρία καί μαρτυρία, τίποτα παραπάνω ἀπό μιά ἀπόπειρα συνδυσμοῦ αὐτονόητων ὡς πολίτης μιᾶς δημοκρατικῆς Χώρας. Μιά προσπάθεια νά ζήσει κανείς  τό Δημοκρατικό ὑπαρξιακό ἰδεῶδες, τήν πρόσκληση πού ἀπευθύνει ὁ κοινός νοῦς, μέ ὃλη τήν καρδιά, μέ ὃλη ψυχή καί ὃλη τήν δύναμή του.

  Οἱ θέσεις μου κοινωνοῦν ἐνός ἀφετηριακοῦ προβληματισμοῦ: ὂτι τά πράγματα εἶναι πολύ ἂσχημα ἂν τυχόν ἡ Δημοκρατία  δέν νοεῖται πρωτίστως ὡς βροχή στούς  δρόμους τῶν σημερινῶν πόλεων,  στά χώματα τοῦ Χατζηράδου, στά χώματα τῶν ἀπανταχοῦ χωραφιῶν,  ἀλλά ὡς ἐμφιαλωμένο νερό, σφραγισμένο  σε μπουκάλι πολυτιμότερο ἀπό τό περιεχόμενό του. Τό νά πάρουμε μαζί μας νερό γιά ἒνα μέλλον μέ πολλή ξηρασία εἶναι σπουδαῖο, μά δουλειά τοῦ ἀνθρώπου τῆς Δημοκρατικῆς πεποίθησης εἶναι καί τό  κάτι παραπάνω: νά ἀκούει τό βουητό τῆς βροχῆς, τήν ὣρα πού ὂντως τίποτα δέν προμηνύει τό γεγονός, καί νά δρᾶ γιά τήν δεξίωσή της. Ἡ ζωή τοῦ κάθε ἀνθρώπου εἶναι ὁ κόπος τῶν ἀποφάσεών του, τό κόστος τῶν ἀποφάσεών του.  

 

 

 

 

Φάγαμε ἧττα.

 

Τοῦ  Δυσήνιου Ἳππου (Γιώργου Δημόπουλου).

Σέ ὃσους σημαίνουν συναγερμό καί ὂχι σιωπητήριο, σέ ὃσους πιστεύουν στήν ἀνησυχία καί ὂχι στήν εὐτυχία. 

  Ρητά ἢ ὑπόρρητα, οἰ διαπροσωπικές καί διομαδικές σχέσεις εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ σχέσεις ἀσύμμετρα ἱεραρχημένες καί εὐνοοῦν τήν ἀνάπτυξη δομῶν ἐξουσίας, μέ ἐξουσιαστές καί ἐξουσιαζόμενους.

  Στό κλασικό παραμύθι τοῦ Χάνς Κρίστιαν Ἂντερσεν «Τά καινούρια ροῦχα τοῦ Αὐτοκράτορα» καταδεικνύεται ἡ μεταιοδοξία πού παρασιτεῖ στήν ἂσκηση τῆς ἐξουσίας, συχνά ὡς ἀναπόσπαστο στοιχεῖο της. Ὁ Αὐτοκράτορας περπατᾶ ἐν πλήρει συνειδήσει τῆς γύμνιας του καί τό ἀπολαμβάνει. Ρουφᾶ ἠδονικά, ὡς τήν τελευταία σταγόνα, τήν τύφλωση τῶν χειροκροτητῶν, αὐλικῶν καί ὂχλου -τῶν δικῶν μας χειροκροτημάτων- χωρίς νά τολμοῦμε νά παραδεχτοῦμε δημόσια, ὂτι ἒχουμε μπροστά μας ἓναν γυμνό βασιλιά. Μές τήν γύμνια του γνωρίζει ὃτι τό  συμφέρον μας, αὐτό πού ἒχουμε ἢ αὐτό πού πιστεύουμε ὂτι ἒχουμε, ἐπιβάλλει τήν  σιωπή μας. Θεωρεῖ ὃτι ἡ μοῖρα μας θά εἶναι καλή μαζί του γιά πάντα. Τυφλωμένος ἀπό τήν ἀλαζονεία του δέν μπορεῖ νά ἀντιληφθεῖ ὃτι ἐκεῖ μέσα στό πλῆθος παραμονεύει ἡ Ἀλήθεια ντυμένη μέ τά παιδικά της ρούχα, πού ἒχει συνείδηση τῆς ἀσημαντότητάς του, καί φυσικά τῆς ἀσημαντότητας ὂλων μας.

  Τό πάθος αὐτό παραπέμπει στήν κοινωνική ψυχολογία τοῦ ἀτόμου καί ἰσχύει μέ παραλλαγές ἀπτόητα  μέχρι σήμερα.   Στόν εἰδωλολατρικό ἐναγκαλισμό μέ τόν ἑαυτό του ὁ ματαιόδοξος ὑποφέρει ἀπό μειωμένη αύτοπεποίθηση, ἀντιστρόφως ἀνάλογη πρός τήν θορυβώδη  του κοινωνικότητα, κάτι πού τόν ὁδηγεῖ σέ ἀσύμμετρη σχέση μέ τούς ἂλλους πρός ἲδιον ὂφελος.  

  Εἶναι ἡ ἀλαζονική ἐξουσία μόνο ἀτομική ἰδιότητα ἢ μήπως χαρακτηριστικό ποὐ ἐμφανίζεται σέ πρόσφορο πολιτικό έδαφος;

  Θεωρῶ ὃτι ἡ οἲηση κατά τήν ἂσκηση τῆς ἐξουσίας εὐδοκιμεῖ σέ συγκεκριμένα εὐνοϊκά κοινωνικοπολιτικά πλαίσια. Ἡ ἀτομοκεντρική-προσωπολατρική δόμηση τοῦ μοντέλου διακυβέρνησης, ἡ ἀπίσχνανση τῶν συλλογικῶν δομῶν καί τῶν  δυνατοτήτων ἒκφρασης τῶν ἐπιμέρους κοινωνικῶν ὁμάδων, ἡ ἀποσιώπηση τῆς  κοινωνικῆς διαπάλης, ἐνισχύουν τήν παρασιτική λειτουργία ἐξουσιαστικῶν δομῶν. Ὃμάδες συμφερόντων ἐπικρατοῦν καί ἐποικίζουν τό σύστημα ἐξουσίας, ὡς ξενιστές, καθιστῶντας το ὂργανό τους. Δέν εἶναι συμπτωματικό ὂτι διανύουμε μιά ἐποχή ὃπου

παραγκωνίζονται, τίθενται σέ δεύτερη μοίρα ἡ εὐγένεια, ἡ διάκριση, ἡ  παιδεία, οἱ γνώσεις οἱ ἱκανότητες, παραχωρῶντας προβάδισμα στήν ἐπιθετική, βίαιη καπατσοσύνη.   

  «Φωτισμένοι ἡγέτες - θαυματοποιοί» λατρεύουν τό εἲδωλό τους και λατρεύονται –μέ τό ἀζημίωτο– ἀπό τούς παρατρεχάμενούς τους. Οἱ σύγχρονοι θαυματοποιοί (σύμβουλοι ἐπικοινωνίας) ἒχουν καταφέρει «νά βαφτίσουν τό κρέας ψάρι», τά πασιφανῆ μειονεκτήματα σέ προτερήματα: ἡ ἒπαρση προβάλλεται ὡς ἀποφασιστικότητα, εὐθυκρισία, προβλεπτική ἱκανότητα, εὐφυΐα, ἐργατικότητα, ἀνθρωπιά. Καί ὃλα αὐτά διανθισμένα μέ ἀντίστοιχα ἐπίθετα ἢ συγκρίσεις.

   Ἠ βουλιμία γιά ἰσχύ, ἡ μανία γιά δύναμη καί ἐξουσία, εἶναι αὐτή πού παράγει ἀενάως ἀξουσιολαγνικά οἱονεί πραξικοπήματα, στούς κόλπους ἑνός κράτους, ἑνός κόμματος, μιᾶς Ἐκκλησίας, μιᾶς ἐνορίας, μιᾶς ἐφημερίδας, ἑνός καναλιοῦ, μιᾶς ἐκπομπῆς, ἑνός τοπικοῦ συλλόγου, ἀκόμα καί τοῦ  πιό μικροῦ, τοῦ πιό ἀσήμαντου.  Αὐτή φαλκιδεύει τήν καχεκτική ἒτσι κι ἀλλιῶς Δημοκρατία μας.

   Αὐτή δέν ἀνέχεται τόν ἒλεγχο, αὐτή βδελύσσεται τήν κριτική. Αὐτή δέν ἀκούει τήν  φωνή τῆς κοινωνίας, προτιμῶντας τήν φωνή τῶν κολάκων. Αὐτή διαπλέκεται ἀνενδοίαστα, ὣστε νά δολοφονεῖ, μεταφορικά  καί κυριολεκτικά,  τούς «δύστροπους» ἢ «αἰρετικούς» χαρακτῆρες, ἐπικολλῶντας τους διάφορες  ἐτικέτες. Αὐτή παραγνωρίζει νόμους καί περιφρονεῖ Συντάγματα. Αὐτή ἐκμαυλίζει πολιτικούς νόμιμα ἐκλεγμένους σέ ὓπατα ἀξιώματα, κάνοντάς τους νά διολισθαίνουν στόν αὐταρχισμό καί στήν αὐτοπροσωπολατρία.

 Τό μοντέλο τοῦ ἐκλεγμένου πλήν αὐταρχικοῦ ἡγεμόνα δέν ἒχει ὁπαδούς μόνο στίς «ὑπανάπτυκτες» δημοκρατικά περιοχές. Πούτιν, Σι Τζινπίνγκ, Ἐρντογάν, Κίμ Γιονγκ..  ἢ στόν μουσουλμανικό τύπο διακυβέρνησης.  

  Ἡ Εὐρώπη ἀρέσκεται νά ὐποδύεται τόν τιμητή τῶν δημοκρατικῶν θεσμῶν, ἒχοντας ὂντως θεσμοθετήσει δικλεῖδες ἀσφαλείας ὃπως δύο θητεῖες στό ἀξίωμα, ἀλλά εἶναι ἀλήθεια πώς οἱ πολιτικοί της λένε ψέμματα καθημερινά καί οἱ ἀρχηγοί της δέν κινοῦνται ἀπαραίτητα μέ γνώμονα τήν ἐντιμότητα καί τήν ἀρετή.

  Καί  μπορεῖ νά ἒχουν ἒντονη παρουσία  ἀντιπολιτευόμενες πολιτικές ὁμάδες, νά ὑπάρχει οὐσιαστική λειτουργία ἀνεξάρτητων ΜΜΕ, νά ἒχουν ψηφισθεῖ νόμοι πού προστατεύουν τό δικαίωμα τῶν πολιτῶν στήν ἐλεύθερη ἒκφραση, ἀλλά δυστυχῶς ὑπάρχουν τρόποι πού μανιπουλάρουν καί κατευθύνουν ἰδίως τήν ἀδιαφορία τῶν πολιτῶν περί τά πολιτικά. Ὁ Κώστας Καραμανλής π.χ,, στίς τελευταῖες βουλευτικές ἐκλογές  ἐλαβε στἀς Σἐρρας! κοντά 25 χιλιάδες σταυρούς, ὃταν ἡ ἀποδεδειγμένη ἀνικανότητά του,  ὡς ὑπεύθυνος ὑπουργός, ἦταν ἡ κύρια αἰτία τοῦ  δυστυχήματος στά Τέμπη.

   Μήν πᾶτε  μακριά. Γιά νά ποῦμε τά πράγματα μέ τό ὂνομά τους: Ὁ Χατζημᾶρκος ὁ ὁποῖος ἐκλέγεται γιά τρίτη συνεχή πενταετία μέ 65%, χωρίς καμμιά  νοθεία καί χωρίς οὒτε ὁ ἲδιος νά τό πιστεύει, μέ τό ὓψος τῆς ἀποχῆς στόν Νότιο Αἰγαῖο νά ἀγγίζει τό 68%, διά τῆς τοπικῆς Ἐπάρχου Νατάσας Δεληγιάννη-Ἂσπρου,  καμαρώνει γιά ἓνα ἒργο ἀνύπαρκτο:  «Μᾶς «ἂλλαξε τά φῶτα», μᾶς ἒδωσε κοτόπουλα, μᾶς ἒφτιαξε κάποια κράσπεδα, καθάρισε κανά δύο λαγκάδια …». Ἂν ἡ Δημοκρατία εἶναι ἡ τέχνη τῆς  πειθοῦς, ἡ ἀδυναμία τους νά πείσουν τήν ἀδιάφορη κοινωνία μας,  εἶναι ἀδυναμία τῆς κακῶς νοουμένης Δημοκρατίας τους. Εἶμαι σίγουρος τί σκέπτονται καί οἱ δύο χαμηλοφώνως…

  Στήν «ἐκκλησία τοῦ δήμου» συνάζονταν οἰ πολίτες γιά νά συγκροτήσουν καί φανερώσουν τήν  «πόλιν» ὡς «κόσμον» – κόσμημα «κατά λόγον» τάξεως, ἀρμονίας καί κάλλους. Ἡ σημερινή ἐκλογική νομοθεσία καί νοοτροπία ἀποκλείουν καισαρικά τόν τρόπο ὀργάνωσης τοῦ κοινοῦ βίου μέ τόν ὁποῖο σημάδεψε κάποτε τήν πανανθρώπινη ἱστορία ἡ ἑλληνική παράδοση: Ἀποκλείουν τήν Ἑλληνική «πόλιν», τό «κοινόν ἂθλημα» τοῦ «πολιτικοῦ βίου», τήν δημοκρατία ὡς μετοχή ὃλων τῶν  πολιτῶν στήν πραγμάτωση τοῦ «ἀληθοῦς», καί τήν παραδίδουν σέ μιάν ἰσχνή μειοψηφία, παρουσιάζοντάς την ὡς πλειοψηφία.

 Ἡ ἑλληνική παράδοση ἦταν ἒκπληξη καί ἡ ἒκπληξη δέν ἀντέχεται. Ὑποταχθἠκαμε  μιμητικά στήν παραχάραξη, ἒπαψε νά ὑπάρχει ὡς πρόταση ἡ ἒκπληξη πολιτισμοῦ. Ὀνομάζουμε  «πολιτική» τήν ἐμπορευματοποιημένη ἐξουσιολαγνεία, ὀνομάζουμε  «δημοκρατία» τά ὀλιγαρχικά προϊόντα μαγειρέματος τῶν ἐκλογικῶν νόμων καί «ἐπικοινωνιακῆς» διαβουκόλησης ἀνέγνωμων ψηφοφόρων.

  Ἀγανάκτηση καί ἀπέχθεια λοιπόν γιά τήν Πολιτική, γιά τό πολιτικό γίγνεσθαι, ἐξ αἰτίας τῆς ἀναξιοπιστίας, τῆς ἀναποτελεσματικότητας στήν ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυση καθημερινῶν προβλημάτων, τῆς ἀναξιοκρατίας ἐντός καί ἐκτός κομμάτων- παρατάξεων,  τοῦ νεποτισμοῦ, τοῦ ἡμετερισμοῦ, τῆς  εὐνοιοκρατίας, πού ἐπιφέρουν κρίση θεσμῶν καί ἀξιῶν, ἀδιαφορία καί ἀπέχθεια.  

 Ὃμως μέ τήν ἀδιαφορία μας – ὑπενθυμίζω 68% ἡ ἀποχή μας τοπικά καί μέ κοντά 5% τά ἂκυρα- καί τήν ἀπαξίωσή μας πρός τούς πολιτικούς, ἐνισχύουμε τήν ὁλοένα καί αὐξανόμενη παρακμή τοῦ πολιτικοῦ συστήματος καί τήν κυριαρχική ἐμφάνιση μικρονοϊκῶν πολιτικῶν, ἀνδρῶν καί γυναικῶν, πού δέν ἀνταποκρίνονται στίς προσδοκίες μας.  Ἡ  Ἑλένη Γλύκατζη-Αρβελέρ ἒχει πεῖ πώς «ὃταν κυβερνοῦν ἀνίκανοι, ἒνοχοι εἶναι οἱ ἱκανοί».

   Ἡ τοπική πολιτική ἱστορία εἶναι πλούσια σχετικῶν παραδειγμάτων. Ἂν καί ἡ κατάδειξή τους πολλές φορές ὑποκρύπτει ὑποκειμενική θεώρηση τῆς πολιτικῆς διαπάλης καί ἀξιοποιεῖται ἐντός της, ἡ διαδρομή εἶναι ἀδιαμφισβήτητη: ἐκμετάλλευση τῆς ἀδιαφορίας,  πίεση πολυεπίπεδη, ὑποσχέσεις, ἀθέμιτες συνεργασίες, διαπλοκή, χειραγώγηση, ἐκβιασμοί, τραμπουκισμοί, «καθρεπτάκια», «φύκια γιά μεταξωτές κορδέλες», «χεράκι-χεράκι» μέ τούς παπάδες, δοξολογίες, πανηγύρια, πίττες, γιορτές, ἐξέδρα, φωτογραφίες, ἀναρρίχηση, κατάληψη, ἐδραίωση, ματαιοδοξία, κενοδοξία, οἴηση, ἔπαρση, ἀλαζονεία, ὑπεροψία, καυχησιά, ξιπασιά…

   Ὁ ὃποιος σχετικά πλοῦτος τῆς τοπικῆς ἐλίτ, καί ὁ κολοσσιαῖος πλοῦτος τῆς σύγχρονης ὑπέρ-ἐλίτ  ἒδωσε τό δικαίωμα νά συμπεριφέρεται ἀνεγκέφαλα παιδαριωδῶς, ὑποβασταζόμενη ἂν ὂχι τροφοδοτούμενη, ἐπαναλαμβάνω, ἀπό  τήν δική μας ἀδιαφορία περί τά πολιτικά.

  Ἀπό τήν ἂποψη αὐτή ὁ χρόνος δέν περνᾶ ἀλλά ἒρχεται. Τά σημάδια πολλά· μπαίνουμε στήν παρακμή, τήν βαθιά παρακμή. Ἢδη σχηματίζεται γύρω μας, μιά παχιά ὀμίχλη, ἓνα  πούσι, μιά καταχνιά, μέ μηνύματα ἀντάρας, πού μᾶς εἰδοποιοῦν ὃτι εἰσερχόμεθα  κατ’ εὐθεῖαν σέ πολικό ψῦχος, πολιτικό, πολιτιστικό, πνευματικό, θρησκευτικό, ὑπαρξιακό.   

«Γνῶθι σαυτόν»

  Χιλιάδες χρόνια πρίν αὐτά τά λόγια ἦταν σκαλισμένα στόν  ἱερό Ναό τῶν Δελφῶν. Ἦταν ἡ ἀρχή τῆς  σοφίας. Οἱ δύο αὐτές λέξεις κουβαλᾶνε τήν μοναδική ἐλπίδα τῆς  νίκης, ἐναντίον τοῦ παλαιότερου ἐχθροῦ τοῦ ἀνθρώπου· τῆς ματαιοδοξίας του. Αὐτή ἡ γνώση εἶναι μέσα στις ἀνθρώπινες δυνατότητές μας. Ἐξουσία καί ἀλαζονεία δέν εἶναι σύμφυτες.

   Ὁ πρῶτος ἂντρας πού ἀρνήθηκε τήν ἐξουσία τήν ὁποία τοῦ πρόσφεραν ὑπό μορφή τυραννίας οἱ Ἀθηναῖοι ἦταν ὁ  Σόλων. Μπορεῖ νά  θέλει ἀρετή καί τόλμη γιά ν’ ἀρνηθεῖς τά πρωτεῖα καί μπορεῖ νά  ὑπάρχουν καί ἂλλοι Σόλωνες στήν ἱστορία, ἀλλά ἡ Δημοκρατία ἦταν πάντα ἂρρηκτα δεμένη μέ τήν ἀειθαλή ἀγωνιστικότητα, ἦταν συνδεδεμένη μέ τήν δυναμική τῆς νεανικῆς ὀρμῆς,  συνεπικουρούμενη ἐνισχυτικά ἀπό τήν διαφανή μελαγχολία τῆς  μέσης ἡλικίας.

  Χάρη στά κινήματα τῆς νεολαίας τῶν ἀνεπτυγμένων χωρῶν (βλέπε Γαλλικό Μάη τοῦ 68) τό διστακτικό τότε μέλλον ἂνοιγε δρόμο στήν ἡγεμονία τοῦ κοινωνικά παρόντος χρόνου, μέ τά ἀντιμάμαλά του νά φθάνουν μέχρι τίς ἠμέρες μας. Τά κινήματα αὐτά ἐξέπεμπαν μηνύματα ἀνατροπῆς καί διεκδικοῦσαν μέ ἒμφαση ἓνα διαφορετικό τρόπο ζωῆς «ἐδώ καί τώρα». Καμμιά σχέση ἒχοντα μέ τόν «μπούλη» πού ἡ μαμά στρώνει τό πολιτικό του μέλλον, πλασάροντάς τον μας  μεθαύριο ὡς σωτῆρα.

  Ἡ πολιτική ἱκανότητα δέν εἶναι ἂσχετη μέ τόν δείκτη εὐφυΐας. Δέν συμφωνεῖτε  ὃτι ἡ Δημοκρατία βασίζεται στήν  ἀνάδειξη τῶν πιό εὐφυῶν, καί τήν ἐνεργότερη δυνατή συμμετοχή τοῦ μεγαλύτερου δυνατοῦ ἀριθμοῦ πολιτῶν στήν  λήψη καί εφαρμογή πολιτικῶν ἀποφάσεων;

«Δέν εἲμαστε πιά τό σθένος ἐκεῖνο ποὐ στίς ἡμέρες τίς παλιές

κινοῦσε γῆ καί οὐρανό· εἲμαστε τώρα αὐτό πού γίναμε.

Μιᾶς ἲσης ὁρμῆς ἡρωικές καρδιές,

πού ὁ χρόνος καί ἡ μοίρα ἐξασθένησε, ἀλλά μέ θέληση πανίσχυρη

νά πασχίζουμε, νά ψάχνουμε, νά βρίσκουμε, ἀλλά νά μήν ὑποκύπτουμε ποτέ». (Ἂλφρεντ Τένισον)

  Αὐτή ἡ ἀγωνιστική θέληση εἶναι ἐντέλει αὐτό πού μᾶς κάνει ἱστορικά, σκεπτόμενα, εὐάλωτα μέν ἀλλά δυναμικά δρῶντα ὑποκείμενα, μᾶς καθιστᾶ ἐραστές ἢ ἐρωμένες τῆς Δημοκρατίας, τῆς  συμμετοχικῆς πολιτικῆς, τοῦ ἀγῶνα, τῆς  πάλης, τῆς  τέχνης, τῆς διανόησης, τῆς παιδείας, τοῦ πολιτισμοῦ, τοῦ καλοῦ καί ἀγαθοῦ,  τοῦ ὡραίου τοῦ ἀληθινοῦ, τοῦ  ἀνύσταχτου τοῦ «ἒχε καλά τόν νοῦ σου».

 Ὑστερόγραφο:

 «Κυκλοφέρνω γύρω ἀπό τόν Θεό,

τόν πανάρχαιο πύργο,

καί κυκλοφέρνω χιλιάδες

χρόνια τώρα·

κι ἀκόμα δεν ξέρω: εἶμαι

ἓνα γεράκι, μιά καταιγίδα

ἢ ἓνα μεγάλο τραγούδι».

Rainer Maria Rilke

  Πέτρο Κουσουνάδη, τοῦ «Κοινοῦ Τηνίων», “εἶσαι ἓνα μεγάλο τραγούδι”, εὒηχο, ὂχι δύσηχο. Καλή σου δύναμη.   

 

 

 

Πέντε χρόνια ἀπό τήν κοίμηση τοῦ Θεολόγου Πλυτᾶ.

                                                                                                                 Τοῦ Γιώργου Δημόπουλου

  Ἡ δικτατορία τοῦ φιλοτάραχου γένους τῶν ἱερέων μας.

 «Ποθητός εἶναι μᾶλλον ἤ φοβερός, κατά βίον προαιροῦ. Ὅν πάντες φοβοῦνται, πάντας φοβεῖται». Διάλεξε νά εἶσαι ἀγαπητός παρά νά σέ φοβοῦνται. Αὐτός πού τόν φοβοῦνται ὅλοι, τούς φοβᾶται ὄλους. (Δημόκριτος)

  Δικτατορία δέν εἶναι μόνο τά ἀνοικτά πολιτεύματα βίας, δεξιά ἀριστερά, πού γνωρίσαμε στίς ἡμέρες μας σέ ὅλη τους τήν βαναυσότητα, οὔτε ἡ σημερινή ἀνοικτή δικτατορία τοῦ μεγάλου κεφαλαίου τῆς ὑπερεκμετάλλευσης τῶν ἐργατῶν.

  Δικτατορία εἶναι καί ἡ καθημερινή πρακτική τῆς αὐταρχικῆς συμπεριφορᾶς τοῦ Ἐγώ ὡς πρός τόν Ἄλλον, αὐταρχικῆς συμπεριφορᾶς πού βασίζεται στήν ὑπερεκμετάλλευση τῆς ἀδυναμίας τοῦ πλησίον, τοῦ Ἄλλου, -τοῦ γονιοῦ πρός τό παιδί ἀλλά καί τοῦ παιδιοῦ πρός τόν γονιό, τοῦ ἄνδρα πρός τήν γυναίκα, ἀλλά καί τῆς γυναίκας πρός τόν ἄνδρα, τοῦ καθημερινοῦ δίπλα μας πιό καπάτσου, πιό ξυπνοῦ, πιό ἀδίστακτου, πού ἐκμεταλλεύεται τήν ἀγαθότητα ἤ τήν λογική τοῦ Ἄλλου. Δικτατορία εἶναι ἡ μονοδιάστατη καί ἐμπαθής χρήση τοῦ Λόγου τοῦ Ἄλλου, εἶναι νά εἶσαι ἀδίστακτος τήν στιγμή πού εἶσαι δυνατός, νά συντρίβεις δίχως ἀγάπη τόν Ἄλλο, ὅταν δέν μπορεῖ νά ἀμυνθεῖ ἤ δέν θέλει, μέ τήν ἐκμετάλλευση τῆς πιό ἀνθρώπινης ἀδυναμίας, τοῦ ἀπελπισμένα παραδομένου ἐρωτευμένου Ἄλλου, νά ἀποτελεῖ τήν χειρότερη μορφή δικτατορίας.

   Μέ τήν ἐκλογή ὡς ἐπισκόπου Τήνου τοῦ κ. Πολυκανδριώτη καί τήν ἐπιλογή ὡς ἀρχιερατικοῦ Τήνου τοῦ κ. Φανεροῦ, ὁ τρομοκρατικός ἐκκλησιαστικός λόγος τοπικά, ἐκφέρεται ὡς καθημερινή συμπεριφορά πού ἀκινητοποιεῖ τίς ἀντιστάσεις τοῦ Ἄλλου, ὄχι γιά νά τόν κερδίσει ἀλλά γιά νά τόν συντρίψει, ὄχι γιά νά προκαλέσει τήν συναινετική του συνάντηση, ἀλλά γιά νά προκαλέσει τόν ἀφανισμό του καθώς βλέπει τόν κάθε Θεολόγο, ὡς τόν διαρκῆ ἐχθρό του.

  Ὁ αὐταρχισμός σας καθώς διεισδύει μέσα ἀπό τήν στάση τοῦ σώματός σας, τήν συμπεριφορά σας, τίς ἐνέργειες άλλἀ καί μέσα ἀπό τόν λόγο σας στίς ἐνορίες μας καί τήν ἐκκλησιαστική μας ζωή, ἐκτείνει αὐτήν τήν ἄποψή σας γιά τόν Εὐαγγελικό Λόγο, ὄχι σάν μιά γέφυρα πού ἐπιτρέπει νά περάσει τό Ἐγώ στόν Ἄλλον, ἀλλά σάν ἕνα καράβι, τό γνωστό καράβι σας, πού μετέφερε στήν Σύρο, τίς κινητοποιητικές κραυγές μίσους σας, καί τά οὐρλιαχτά σας, τά ἴδια πού ἐκβάλλουν οἱ παλαιστές τῆς ἰαπωνικῆς πάλης γιά νά κινητοποιήσουν τά πιό ἐπιθετικά τους ἔνστικτα, διεγείροντας ὡς τίς πιό ἔσχατες δυνατότητες βίας τόν ἴδιο τους τόν ὀργανισμό, τρομοκρατῶντας τόν ἀντίπαλο, στήν περίπτωσή σας τόν Θεολόγο, πτοῶντας συνάμα τόν ὁποιοδήποτε τολμήσει νά διαφοροποιθεῖ ἀπό τό κοσμική, τήν ἐκκοσμικευμένη σας ἄποψη περί ἐνορίας, τήν ἐκπεσμένη στἀση σας ἔναντι τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Εὐαγγελίου γενικότερα.

  Στόν λόγο σας κυριαρχεῖ ἡ τρομοκρατία, ἐμμένετε στό 100% κάποιου δῆθεν δικαίου σας, δίχως νά συνειδητοποιεῖτε πώς ἡ ἀλήθεια εἶναι πάντοτε μιά σχετικότητα ἱστορική καί διαλεκτική. Ἡμιμορφωμένοι ἄλλωστε εὐαγγελικά, δίχως αἰσθαντικότητα καί ἐνόραση, ξενέρωτοι καί ἀνέραστοι, προϊόντα μιᾶς παιδείας ἀνάπηρης, ἐλάσσονες ὑποτελεῖς τῆς ἄρχουσας τάξης καί στά ὁράματα πού σᾶς μπουκώνει, μπερδεύετε τήν πραγματικότητα μέ τήν ὀργανική ἀναπηρία σας, τό στενό τῆς κοσμικότητάς σας συμφέρον μέ τόν σύνολο κόσμο, ἀνίκανοι νά δεῖτε τήν ἐνοριακή ζωή ὡς διαλεκτική ἑνότητα τοῦ Ἐγώ μέ τόν Ἄλλο, ἀνίκανοι νά ἐπεκτείνετε τό ἀντικείμενο τῆς προσωπικῆς σας μελέτης ἔξω ἀπό τόν ἑαυτό σας, ἀνίκανοι νά μεταχειριστεῖτε τήν φαντασία σας γιά νά κατανοήσετε τόν Ἄλλον, τό Ἄλλο καί τό Ἀλλιῶς.

  Ἐκεῖνο πού δέν κρίθηκε στήν  δικαστική αἲθουσα εἶναι ἡ ἂλλη, ἡ παράπλευρη πτυχή ἒκλυσής σας –ἡ ἂθλια ἒκφανση τῆς ὐποκρισίας σας– πού συνόδευε τό ἀποκρουστικό σας ἒγκλημα. Μέ ποιά  τιμωρία θά ἢσουν ἰκανοποιημένος νά τιμωρηθεῖ ὁ κυρός Θεολόγος,  ρώτησα ἓναν παπᾶ. Μέ ἰσόβια, δέκα χρόνια, πέντε; Μοῦ ἀπάντησε, γλιστρῶντας: ἐγώ προσεύχομαι σέ κάθε λειτουργία γιά τόν Θεολόγο. Ἡ πιό  τίμια προσευχή  γιά τόν Θεολόγο εἶναι νά γονατίσεις δημόσια μπροστά στήν Ὡραία Πύλη καί νά τοῦ ζητήσεις συγγνώμη τοῦ ἀπάντησα.      

  Αὐτή ἡ συμπεριφορά μέ βυθίζει στό κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας, ἐκεῖ ὅπου αὐλικοί καί ὑποτελεῖς, κληρικοί καί λαϊκοί, διεξάγουν καταιγιστικά καταπιεστικό διαρκῆ πόλεμο, ἒναντι ὃσων ἐναντιώνονται στόν ἂκρατο ἐγωϊσμό τους.

  Τά μεγάλα κοσμικά προνόμια διαφθείρουν ἀπόλυτα καί σέ μεγάλο ποσοστό, ἐπειδή οἱ προνομιοῦχοι περιστοιχίζονται συνήθως ἀπό ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι οὐδέποτε θά τολμοῦσαν νά καυτηριάσουν τήν κακή, ἀπάνθρωπη  συμπεριφορά τους. Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού δέν μέ ἐκπλήσσει, ἂν καί μέ ἐντυπωσιάζει ὃπως ὃλους μας,  τό θέαμα τῆς «αὐτανάφλεξης» τῆς φήμης ὅλων τῶν  κακομαθημένων κληρικῶν μας. 

  Περνῶ  τό αὐτί μου πάνω ἀπό τά ἂρητα ρήματα: «εἰρήνη πάσι, ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, τό ἀγαπᾶν τόν πλησίον  ὡς ἐαυτόν πλεῖόν ἐστι πάντων τῶν ὀλοκαυτωμάτων καί θυσιῶν…», τοῦ φιλοτάραχου γένους τῶν ἱερέων μας, καί σκέφτομαι ὃτι ὁ κόσμος ἐξακολουθεῖ νά  καταναλώνει  τήν τυραννία τους, καί πώς κι ἐγώ συμμετέχω σ’ αὐτό, σ’ αὐτή τήν ἀνεστραμμένη ἐκδοχή τοῦ  εὐαγγελικοῦ ὀνείρου. Φωτεινή ἐξαίρεση ὁ παπά-Γιώργης Τουφεκλῆς.

   Κληρικοί τῆς Τήνου, ἡ ἀνθρώπινη πτώση εἶναι καρπός πικρός ἐφάμαρτης πρόθεσης. Ἐάν ἡ πρόθεση χρωματίζει ποιοτικά τήν πράξη, τότε ἡ ἐπίγνωση τῆς  πρόθεσης χρειάζεται τήν συνείδηση (πρβλ. κφ. ρπδ΄ Μᾶρκος ὁ Ἀσκητής;). «Ὁ Θεός τάς πράξεις κατά τίς προθέσεις λογίζεται». Μπορεῖ νά κηρύττετε τήν ἀγάπη ἀλλά δέν τηρεῖτε τήν διακήρυξη. Διαφέρει ἡ λόγῳ ἀπό τήν ἐνεργό ἀγάπη. Ἂλλο νά ἐνδιαφέρεσαι ἀπό ἀγάπη καί  ἂλλο νά ἀγαπᾶς ἀπό ἐνδιαφέρον. Στήν ἀγάπη ἀλλάζουμε· στό ἐνδιαφέρον ἐπιβεβαιωνόμαστε.

  Ἡ ἰδανική ἀγάπη εἶναι σάν τοῦ Θεοῦ: ἀγαπᾶ τούς πάντες, ἐξ ἲσου, δοξάζοντας τόν ἐνάρετο καί ἐλεῶντας τόν φαῦλο. (Ἐκ. αγ. Ι, κε΄ Ἐκατοντάδες περί αγάπης. Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητού) 

    Σάν σύνολο  ἡ Ἐκκλησία, ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Βυζαντίου γίνεται μέλος τοῦ Κράτους, τό ὁποῖο τήν θέλει νά ἀσχολεῖται μόνο μέ  τά τελετουργικά. Δέν εἶναι  συμπτωματικό ὃτι ὃλοι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἦρθαν σέ σφοδρή σύγκρουση μέ τό Κράτος, μέ τήν κρατική ἐξουσία, μέ τούς Αὐτοκράτορες -οἱ ὁποῖοι ὃλοι τους ἦταν Χριστιανοί- ὂχι γιά θέματα πίστεως ἀλλά γιά κοινωνικές ἀδικίες. (Οἱ τρεῖς Ἱεράρχες, ὁ Μάξιμος…). Γιά τήν ἀδικία  συγκρούονται οἱ Ἃγιοι μέ τήν κοσμική ἐξουσία καί ὂχι γιά Θεολογικά θέματα. Γιά τήν ἀδικία τῆς Αύτοκράτειρας Εὐδοξίας ἀγωνίστηκε ὁ Ἃγιος Χρυστόστομος καί πέθανε στήν ἐξορία. Πάντα ἡ κοσμική ἐξουσία προστάτευε τούς δικούς της ὑπάκουους ἐπισκόπους. Ὃποιος δέν συνεργαζόταν, τόν ἒβγαζαν καί ἒβαζαν τόν δικό τους, τόν ραγιά δεσπότη, αὐτόν πού τούς ἐπαινοῦσε, πού ἒκανε τό θέλημά τους, πάντα μέ ἀνταλλάγματα. Δέν εἶναι ἀνάγκη νά πᾶτε τόσο μακριά. Δέστε τήν σύγχρονη ἐκκλησιαστική ἱστορία. Ὃλοι οἱ κληρικοί, ὃλων τῶν βαθμίδων, ἀπό τόν ἐμφύλιο  καί μετά συνεργάστηκαν ἀγαστά μέ τήν Πολιτεία στήν καταπίεση, στήν δίωξη, στόν ἐκτοπισμό καί  βασανισμό τῶν ἀντιφρονούντων. Τά ἲδια καί κατά τήν διάρκεια τῆς  Ὀρθόδοξης! χριστιανικῆς, στρατιωτικῆς δικτατορίας.Ὃλοι οἱ  δεσποτάδες, οἱ παπάδες, σέ ρόλο χωροφύλακα. Φωτεινή ἐξαίρεση ὁ παπα-Πυρουνάκης.

   Κ. Πολυκανδριώτη ἒρχεται φυσικό ἡ συνδρομή ὃλων τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν στίς κοσμικές τακτικές σας, νά παραπέμπει στήν δημόσια ἒκφραση γλοιωδῶν ἐπαίνων καί ὓμνων πρός τόν ἐκάστοτε Πρωθυπουργό, τούς τοπικούς βουλευτές, δικαστικούς καί ἐφοπλιστές, καί μάλιστα ἐντός τῶν ἱερῶν ναῶν. Προκλητικά παραβλέπετε ὡς κληρικός, (ἲσως δέν τό γνωρίζετε) ὃτι μπροστάρηδες στήν Γιορτή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ ληστής, ἡ πόρνη, ὁ ἂσωτος καί ὂχι ὁ Πρωθυπουργός, ὁ Ὑπουργός ἢ ὁ ἐφοπλιστής πού σᾶς δανείζει, γιά νά σουλατσάρετε, ἐλικόπτερα.  

  Γνωρίζετε, τό γνωρίζουμε καί ἐμεῖς, ὃτι ἡ μετάβασή σας ἀπό τήν βαθμίδα τοῦ  ἱερέα-ἀρχιμανδρίτη στήν βαθμίδα τοῦ ἐπισκόπου συνιστᾶ ὑπαρκτική μετάλλαξη, κυριολεκτική. Ἀπό σερνάμενη κάμπια σέ χρυσοστολισμένη πεταλούδα, ἀπό μεγαλωμένο στήν ἒνδεια ἀσήμαντο παπαδάκι, μεταμορφωθήκατε ἐν μιᾷ νυκτί σέ πρίγκηπα, γίνατε ἀφέντης, δεσπότης, σεβασμιώτατος, ὃλοι σᾶς φιλοῦν τό χέρι, ὃλοι γονατίζουν μπροστά σας καί σᾶς προσκυνοῦν. Ἀπό φτωχό χιλιοταπεινωμένο παπαδάκι, λιωμένο  στήν  μοναξιά καί τήν περιθωριοποίηση, ξαφνικά γίνατε οἰκοδεσπότης ἐπισκοπικῆς ἒπαυλης, μέ ὑπηρετικό προσωπικό, σἐ συνεχῆ συγχρωτισμό μέ τούς σκληροπετσωμένους τῆς ἐξουσίας, μέ καταιγιστικούς πολυχρονισμούς καί ἂφθονο θυμίαμα.  Δέν εἶναι μόνο ἡ  διαχείριση πολλῶν χρημάτων πού ἀλλάζει τόν ἂνθρωπο, ἀλλά κυρίως  ἡ δύναμη, ἡ ἐξουσιαστική ἰσχύς, τό ἀκαταμάχητο κῦρος τοῦ ἀξιώματος,  μαζί μέ  τό αἰφνίδιο τῆς  ριζικῆς μεταβολῆς.

  Ἲσως πάνω στήν ἀνάγκη σας γιά δημόσια λεκτική αὐτοθωπεία νά αὐτοχαρακτηριστήκατε «Ἀξιόθρονος», ἀλλά ὁ ποιητής  ἂλλα λέει: Δωρόθεε, «μπορεῖ νά καταγίνεσαι, δύσκολα ὃμως γίνεσαι». Μᾶλλον τό ἀξιόθρηνος  σᾶς ταιριάζει σαφῶς καλύτερα. Μαζέψτε τήν ἀλαζονεία σας. Ἡ ἀλαζονεία μπορεῖ νά δυναμώνει, ἀλλά ὕστερα καταστρέφει. Ἡ πολιτιστική μας κληρονομιά εἶναι δεδομένη μόνο ὡς ἐκφαντορική ἀρχοντιά προσωπικοῦ βιώματος. Καί εἶναι δίκοπη ἡ ἀρχοντιά, χαμένη, ἀλλά ὂχι ξεχασμένη.

 Κύριε Πολυκανδριώτη

     Μπορεῖ ἡ παρουσία σας στήν περιοχή, μέ ὃλα τά γεγονότα πού σᾶς καθορίζουν νά κλειστεῖ σέ μιά λέξη; Καί φυσικά: «permacrisis», μόνιμη κρίση. Οἰ λέξεις αὐτές ἐμπεριέχουν τήν κυρίαρχη τάση τῆς δημόσιας κοινωνικῆς σας σφαίρας, καί καταγράφουν αὐτό πού  περισσότερο ἀπασχολεῖ τήν κοινή γνώμη τοπικά. Ἀνοίξατε τόν  δρόμο τῆς ἐπιβεβαιώσεως διά τῆς ἐπιθετικῆς ἐξωστρέφειας, ἑνός Ἐγώ σας τό ὁποῖο πλέον εἶναι κυριαρχικά ναρκισσιστικό, δηλαδή μέ «ἂλλον» τόν ἲδιο σας τόν ἑαυτό, ἐκλαμβάνοντας τόν  πραγματικόν Ἂλλον, ἓνα μηδενικό. Τό πιό ζοφερό: δέν εἲσαστε περαστικός, ἒρχεσθε, σερναμένοις  ποσίν, άλλά ἒρχεσθε.     

  Φαίνεται ὃτι καμαρώνετε γιά τήν τακτική σας, ἀλλά μήν χαίρεστε.  Ὑπάρχουν ἂτομα πού διατηροῦν τήν ἐκτυφλωτική ἀγωνιστική ἐκπομπή τοῦ εὐαγγελικοῦ  νοήματος, αὐτήν πού συνενώνει τόν λόγο, τό σῶμα καί τό  πνεῦμα σέ μιά ἀδιάκοπη διαδικασία προσπάθειας, ἡ ὁποία ἀδιάλειπτα καί  ὑπεροχικά ἀντιστέκεται στήν ὁποιαδήποτε ἐξουσιαστική καταπίεση προτάσσοντας τήν συγκρουσιακή ἀγωνιστική διάθεση, ὡς τήν μόνη πού ταιριάζει  στήν ἱστορική καί ψυχική πορεία τοῦ ἀνθρώπου, ἀσχέτως τοῦ θριάμβου της. Ὑπάρχουν ἂτομα, φυσικά εὐάλωτα ἀνθρωπίνως, ὃμως μέ θέληση πανίσχυρη, πού πασχίζουν, πού ψάχνουν, πού δέν ὐποκύπτουν, πού πάντα βρίσκουν τίς ἀγωνιστικές διαθέσεις καί προθέσεις, αὐτές πού ἒρχονται ἀπό μακριά, ἀλλά πού εἶναι πολύ κοντά μας. 

  Ὁ μοναχός «ἐν πίθω» Διογένης ὁ Κυνικός, Σκύλος- Σκυλίσιος, τηρεῖ ἀπόλυτα τόν λόγο τοῦ Χρυσοστόμου «τά χρηστά τοῦ κόσμου ἐμοί καταγέλαστα καί τά φοβερά τοῦ κόσμου ἐμοί εὐκαταφρόνητα». Γεννήθηκε πλουσιόπαιδο,  ἑκατομμυριοῦχος, ὅπως ὁ Χρυσόστομος. Μεγάλωσε μέ δοῦλες, διέταζε δούλους, διῆγε τρυφηλή ζωή, καί τά βρόντηξε ὅλα, παλάτια, ἀνάκτορα, πολυτέλειες, πλούτη, δύναμη, καί διάλεξε γιά στέγη τό πιθάρι. Εἶναι αὐτός πού μᾶς προτείνει στάση ὑπεροψίας ταπεινῆς, ἀήττητης ἀρχοντικῆς ἐλευθερίας. Ἀκόμη νεαρός ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος, γνώριζε ὅτι ἐγκόσμια, ἔχει ἤδη λήξει Μεγάλος, τόν ἐρωτᾶ: «Διογένη, τί θέλεις νά σοῦ δώσω;» γεμᾶτος θαυμασμό. «Αὐτό πού θέλω δέν ἔχεις τήν δύναμη νά μοῦ τό δώσεις… τραβήξου Ἀλέξανδρε ἀπό τόν ἥλιο! Θέλω φῶς!». Φῶς έκ φωτός ὁ σκύλος Διογένης, γνώριζε τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ὅτι «υἱοί φωτός ἐστέ· μή γίνεσθε δοῦλοι ἀνθρώπων».  

  Μά τό σπουδαιότερο: Τά παραπάνω ὂχι ἀπό μεμψιμοιρία! Ὃλως ἀντιθέτως, ἀπό λαχτάρα καθάριου ἀγέρα  ζωντανοῦ Θεοῦ, τόν ἀπελευθερωτή ἀπό κάθε δουλεία-εἲτε «βέβηλη» εἲτε «ἰερή».

«Τί μοῦ χρειάζονται οἱ πολυάριθμες λειτουργίες σας;», λέει ὁ Κύριος. «Πάψτε τέλος πάντων νά κάνετε ἀνώφελες λειτουργίες καί  τελετές· μ’ ἀηδιάζει τό  θυμίαμά σας μ’ ἀνακατεύει. Γιορτές καί Κυριακές, καλέσματα γιά γιορταστικές συνάξεις, ἀσέβεια μαζί μέ πανηγύρια καί γιορτές λατρευτικές, δέν μπορῶ  νά τ’ ἀνεχθῶ.  Ἀπεχθάνομαι τίς γιορτές καί τά πανηγύρια  σας! Πρόκειται γιά ἒνα βαρύ φορτίο, δέν μπορῶ, δέν τά ἀνέχομαι, μ’ ἀηδιάζουν.  Ὃταν σηκώνετε τά χέρια σας, κλείνω τά μάτια  μου νά μήν σᾶς βλέπω. Κι ὂταν ἀπανωτά ἰκεσίες λέτε, προσευχές καί  δεήσεις, ἐγώ  δέν τίς ἀκούω, γιατί τά χέρια σας εἶναι βουτηγμένα στήν ἀδικία. Μετανοῆστε καί ἐξαγνιστεῖτε, νά μήν βλέπουν τά μάτια μου τίς ἂδικές σας πράξεις· πάψτε νά κάνετε τό κακό. Μάθετε τό καλό νά κάνετε, τήν δικαιοσύνη ἐπιδιῶξτε, τόν καταπιεσμένο βοηθῆστε· τό δίκιο ἀποδῶστε στόν κτυπημένο ἀπό τήν ἀτυχία, ὑποστηρίξτε τήν ὑπόθεση τῆς  ἀσθενικῆς κοινωνικά γυναῖκας». (Ησαΐας  1:11, 13-17).   

Κοινοποίηση: Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Σύρου κ. Δωρόθεον. imsyrou@gmail.com