της Ελισάβετ Δ. Δημοπούλου
"Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς."
(Ν.ΓΚΑΤΣΟΣ-Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ).
"Να μη λυπάσαι που πέφτουν τα φύλλα το Φθινόπωρο.
Η δική σου τρυφερότητα θα τα φέρει και πάλι στα δέντρα.
Δάκρυα μη χαλνάς...όλοι ανήκουμε στην ανάσταση."
(ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ-"ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΧΡΟΝΟΥ")
Κάμποσες είν' οι μέρες που ο Αλωνάρης, ο λατρεμένος, μας αποχαιρέτησε για τούτη τη χρονιά.
Αυτός που ζωγράφιζα πάντα γελαστό με τις νερομπογιές μου, απ' τα μικράτα μου, αυτός "που λούζονταν μέσ' την αστροφεγγιά κι απ' τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά"...ο Άγιος ο Αύγουστος, ο Δριμάρης, ο Πενταφάς, ο Παχομύγης, ο Συκολόγος, με τη φύση την πλέρια, τον ήλιο τον ηλιάτορα..., το βασιλιά της πλάσης, τη θάλασσα την πλανεύτρα, τους αχινούς και τις αχιβάδες, τα τζιτζίκια και τα τριζόνια, την ευωδιά της λεβάντας και του βασιλικού, τα λιοτρόπια, τα πεπόνια, τα καρπούζια, τον άνεμο της Παναγιάς, το γλυκοφώς του φεγγαριού, τη λαχτάρα γι' ανάσα βαθιά, τα δροσερά σεντόνια, τις καρδιές τις πιότερο ανοιχτές, τις αγκαλιές τις φλογάτες...τον έρωτα πάντα παρόντα...
Στα χωράφια "ξεχώρισε" τ' άχερο ...κι έφυγε μακρυά κι ανάερα, με το φύσημα τ' ανέμου. Ο καρπός της μάνας γης έπεσε βαρύς στ' άξια χέρια, για να θρέψει φαμελιές.
Όλα τούτα τα βήματα τ' ανθρώπινα...τ’ άχερο... η ανάπαψη, η σοδειά...η ανταπόδοση, μήνας από θεό ταγμένος, για ν' αλαφρώσει η ψυχή και το κορμί απ' το μόχθο και τον κάματο της βιοτής... όλα μελετημένα κι όλα βλογημένα...
"ΑΥΓΟΥΣΤΕ ΜΗΝΑ, ΜΗΝΑ ΚΑΙ ΘΕΕ, ΣΕ ΣΕΝΑ ΟΡΚΙΖΟΜΑΣΤΕ, ΠΑΛΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΝΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΣ, ΣΤΟ ΒΡΑΧΟ ΝΑ ΦΙΛΙΟΜΑΣΤΕ..."
Κι όποτε και να τ' αφήσεις, θάναι πάντα νωρίς, το καλοκαίρι...
Και πρόβαλε αγαληνό το Φθινόπωρο...μπροστάρης ο Τρυγητής, ο Σταυριάτης...ο Σεπτέμβρης της απαρχής, της ανασύνταξης, της μετάβασης, της περίσκεψης, του αναστοχασμού, της προσαρμογής, της νοσταλγίας ,της ...κάποιας μελαγχολίας, μα και της ελπίδας. Αλλάζει το ρυθμό αγάλια αγάλια η σκέψη κι οι δουλευτάδες της γης καρτερούν το βλογημένο πρωτοβρόχι για την πρώτη τη φυτειά.
Τα σχολιαρούδια, τα μικρά, προσμένουν τη γνώση την καινούργια, τον καινούργιο φίλο, το νιο, το ξέγνοιαστο παιχνίδι...με κείνο το ποδοβολητό και κείνες τις φωνούλες τις λεύτερες, τις...τσιριδούλες της χαράς, το κατεργάρικο γελάκι, που σου φέρνει δάκρυα στα μάτια κι ένα χτυποκάρδι γλυκόπικρο, αναθυμιώντας, με το ψυχομέτρι σου, τα χρόνια τα παιδιάτικά σου, που ζουν βασιλεμένα πια στον τόπο του ονείρου.
Σεπτέμβρης...το ορόσημο του κύκλου ,που έκλεισε κι ένα που τώρα δα ανοίγει.
...Κι ύστερα, πιασμένοι χέρι-χέρι...ο Οκτώβρης, ο Βροχάρης, ο Σποριάτης. ο Χρυσανθεμίτης, ο Αι Δημητριάτης...κι ο Νοέμβρης, ο Αρχαγγελίτης, ο Λιομαζώχτης, ο Μεσοσπορίτης, ο Ανακατωμένος...με κείνο το φευγιό της Πούλιας το θλιμμένο, που προμηνάει το σκοτάδι...το Χειμώνα...μέρες τ' ανηφοριού", που δεν ακούγονται πια τριγύρα μας τ' αηδόνια, που η καρδούλα μας σκεπάζεται με χιόνια, που μας χτυπά το ξεροβόρι μ' απονιά και που μας φαίνεται η νύχτα σαν αιώνας..."
...Για τους παλιούς παλιούς μας προγόνους, αυτός ο νέος κύκλος της ζωής είχε ξεκίνημα την Άνοιξη, τότε που το φως της μέρας αρχίζει να νικάει το σκοτάδι της νύχτας, όμως και το φθινόπωρο έχει τη δική του ομορφιά, με τη δική του "ισημερία"
τις μερούλες του τις λιόλουστες, τις πρώτες σταγόνες της βροχής,. το κίτρινο στεφάνι από μυρτιά, τα φύλλα που αργοπέφτουν κι ανταμώνονται, σ' αγκάλιασμα πρωτεικό, με το χώμα το ζείδωρο, τα χελιδόνια κι οι γερανοί στο μακρινό τους το ταξίδι, τα λευκόπανα σκαριά που κλείνουν, προς ώρας, το δρόμο στα ταξιδιάρικα ονείρατα κι η ψυχή...αυτή η ψυχή, η ωριόκορμη, που πάντα θα προσμένει, θ' απαντέχει ...το νιο το γέννημα, το γυρισμό...
"Με την πρώτη σταγόνα της βροχής ...σκοτώθηκε το Καλοκαίρι..."
Οι μέρες...από 23 Αυγούστου μέχρι 23 Σεπτέμβρη...ήταν οι μέρες "Μεταγειτνιώνος-Βοηδρομιώνος", χάρισμα και τιμή στη θεά ΔΗΜΗΤΡΑ, την κόρη την εύτεκνη, την κουροτρόφο, την πλουτοδότρα, την ερατή, την ειρήνη χαίρουσα, τη χλοόκαρπη, τη θνητών θρέπτειρα, την αροτήρα, την αυξιθαλή, τη συνέστια, την αγλαότιμητη, τη λαμπαδόεσσα, την πολυπότνια, την πολυάνθεμο, την ιεροθαλή, την εύνομη, την ερατεινή, την πλούτον πολύολβον, ομού δ' υγείαν άνασσαν...(Ορφικός Ύμνος στη Δήμητρα.)
Μύθοι και θρύλοι θαυμαστοί για τη "Μάνα της Γης'
Η αρπαγή της μοναχοθυγατέρας της Περσεφόνης απ' τον άρχοντα του ζόφου και του σκοταδιού, τον Πλούτωνα, και στη συνέχεια...ο κύκλος ο "αέναος", της επιστροφής της στη γη και πάλι της φυγής της στα βάθη του κάτω κόσμου, σηματοδοτούν την αλλαγή των εποχών. Αυτό όμως το θλιβερό παραμύθι, δεν μας φανερώνει μονάχα την άμετρη αγάπη της μάνας στην κόρη, αλλά με τη συνέχειά του, σε άλλους θρύλους, μας μαρτυρά την αγάπη και τη φροντίδα της θεάς σ' όλα τα παιδιά των θνητών. Αγαπά τα μικρά παιδιά, διδάσκει και παιδαγωγεί, μ' ανείπωτη τρυφεράδα, αλλά και τιμωρεί την ασέβεια και τη χλεύη στους αδύναμους και ταλαιπωρημένους ...τους δοκιμασμένους απ' τα βάσανα της ζωής,
Κι είναι γνωστός ο μύθος της ματαμφιεσμένης θεάς, τότε που περιφερόταν σ' ολάκερο τον κόσμο, γιομάτη αγωνία κι απελπισιά και πάσχιζε να βρει τη χαμένη της κόρη...τότε που έφτασε στην Ελευσίνα,(έλευσις).
Αγνώριστη γερόντισσα, φιλοξενείται απ' το βασιλιά της πόλης Κελεό και τη βασίλισσα Μετάνειρα και γίνεται σύμβουλος και συμπαραστάτρια στις τέσσερις πριγκιποπούλες, αλλά και "τροφός" του μικρότερου γιου τους Δημοφώντα.
Την πίκρα της, για το χαμό της μονάκριβής της, την κάνει αγάπη αρίφνητη στο μικρό παιδί, το δροσίζει με αμβροσία και τη θεική της ανάσα και πασκίζει, με τη φωτιά, να το κάνει αθάνατο. Τη φωτιά ο θρύλος τη θέλει οπλοβαστάρι της θεάς, δύναμη, ,σθένος κι ακμαιότητα στ' άπλωμα της στοργής της στο γένος των βροτών.
Κι όταν η μάνα του παιδιού αλλοφρόνησε στο θέαμα τούτο ...η θεά αγανάκτησε με την επιπόλαιη κρίση της θνητής και την "επιδερμική αντιμετώπιση των πραγμάτων", την ταυτισμένη με την άγνοια και την προσκόλληση στην ευκολονόητη πραγματικότητα των αισθήσεων." Πέταξε από πάνω της των γηρατειών το προσωπείο και πρόβαλε μ' όλη της τη μεγαλοσύνη. Πανέμορφη, πανύψηλη, σκορπίζει γύρω της μοσκοβολιά και το παλάτι λούζεται στο φως.
Όμως, πριν φύγει μακρυά απ' τους ανθρώπους, που δε τους στάθηκε μπορετό να ξεχωρίσουν το καλό απ' το κακό, ζήτησε απ' το βασιλιά να χτιστεί ένας ναός μεγάλος κι ένας βωμός...κει ψηλά στο λόφο, που βρίσκεται στο "καλλίχορο" πηγάδι και να γίνονται κάθε χρονιά γιορτές, για την αγάπη της, που κείνη θα ορίσει..."(Ι. Κακριδής-Ελληνική Μυθολογία).
...Ο ναός της κι ο βωμός της χτίστηκαν περίλαμπροι και τ' αχνάρια τους τα ιερά τ' ανταμώνει ο διαβάτης-προσκυνητής ίσαμε σήμερα στην Ελευσίνα.
Η φωτιά...η φλόγα του βωμού...φανέρωμα και σύμβολο της "Γνώσης"..."Μέσα σε ξύλινο νάρθηκα έθεσα την πρώτη στον κόσμο σπίθα της φωτιάς, που για χατίρι των ανθρώπων είχα κλέψει. Αυτή...δάσκαλος, αλλά και οδηγός για κάθε τέχνη αποδείχτηκε για τους θνητούς και για τις υλικές ανάγκες τους ωφέλεια μεγάλη(ΑΙΣΧΥΛΟΣ-Προμηθέας Δεσμώτης.)
...Στο "Λεξικό των Συμβόλων" του Τζ. Κούπερ, διαβάζουμε..."Το πυρ, εκδηλωμένο ως φλόγα, συμβολίζει την πνευματική ισχύ και τις πνευματικές δυνάμεις, την υπέρβαση, τη φώτιση και την έμπνευση. Είναι μια εκδήλωση της θειότητας και του πνεύματος. Η φλόγα που περιβάλλει το κεφάλι, ως φωτοστέφανο, αντιπροσωπεύει την ευφυία...)
Όλες οι πτυχές τούτου του μύθου είναι το φανέρωμα της αγάπης της Μητέρας Θεάς στα μικρά παιδιά και τους νέους κι ο αποσυμβολισμός του ακουμπά στη διαδικασία της μάθησης και της διδασκαλίας. Αλλά η πρώτη επαφή του παιδιού με το σχολειό είναι συνάμα κι η "αποκοπή" του απ' το "κέλυφος" του οικογενειακού του περιβάλλοντος, για να πάρει ένα δρόμο καινούργιο, "να μεταβεί σε μια νέα κατάσταση", που δε γνωρίζει. Κι αυτό το "άγνωστο" είναι που φέρνει, πολλές φορές, το φόβο κι έχει άμεση σύνδεση ,στο συμβολισμό του, με τον Πλούτωνα...το "επέκεινα".
Η αρπαγή της Περσεφόνης προβάλλει την αποκοπή της κόρης απ' τη μάνα και το πρωταντίκρισμα ...του "αγνώστου".
Κι όσοι αγαπούν τη γνώση, κατέχουν καλά, πως "Τα Ελευσίνια Μυστήρια", που γίνονταν αυτήν την εποχή, έκρυβαν στον πυρήνα τους, μέσα απ' το μύθο "Δήμητρας και Περσεφόνης", ένα ταξίδι συγκλονισμού κι αποκάλυψης αυτού του "άγνωστου επέκεινα".
Η παραμονή της Περσεφόνης στο σκοτεινό βασίλειο του Άδη, τη φορτώνει μ' εμπειρίες πολύτιμες και πλουτισμένη μ' αυτές έρχεται πάλι στη ζεστή αγκαλιά της μάνας...την Άνοιξη. Το δεύτερο κομμάτι του μύθου...η αέναη κατάβαση στον Άδη κι η επαναφορά, συμβολίζει, σε φιλοσοφικό και υλικό-γήινο επίπεδο, τον αέναο κύκλο των μετενσαρκώσεων, όπου όμως κάθε μετάβαση σ τον επάνω κόσμο συνοδεύουν" οι εμπειρίες του επέκεινα "και κάθε επαναφορά στον 'Αδη,"οι εμπειρίες της ζωης",έστω κι αν αυτές βρίσκονται σε κατάσταση λήθης.
Όλη αυτή η συνθήκη φέρνει μια ...μελαγχολία, τόσο στην ίδια την Περσεφόνη, όσο και στη μητέρα Δήμητρα κι αυτή η μελαγχολία καθρεφτίζεται στη φύση, φέρνοντας και μια αισθητή αλλαγή στην ψυχολογία των ανθρώπων ,με έντονο τον προβληματισμό για το νέο κύκλο που ξεκινά και συνειρμικά συνδέεται με τα φύλλα των δέντρων που αφανίζονται με την πνοή τ' ανέμου, τη φθινοπωρινή σταγόνα της βροχής και με το γκρίζο, το μαβί τ' ουράνιου θόλου.
Ωστόσο, υποσυνείδητα, τούτη η εικόνα μας φέρνει στο νου και το γιο το μονάκριβο της πανώριας Λητώς, τον αγραίο, τον αιγλήτη, τον ακέσιο, τον ακρίτα, τον άκτιο, τον αρχηγέτη, το βοηδρόμιο, το γαλάξιο, το γορτύνιο, το δήλιο, το δαφναίο, το διονυσόδοτο, τον εκάεργο, τον εκηβόλο, τον επικούριο, το ζωστήριο, το θεοξένιο, τον καλλίτεκνο, το λιμενοσκόπο, το λοξία, το μοιραγέτη, τον ορχηστή, τον προφύλακα, το ΦΟΙΒΟ, τον χρυσάορα...(Ορφικός Ύμνος στον Απόλλωνα).
Ο Σεπτέμβρης ήταν η εποχή που ο Απόλλωνας, το φως, ετοιμάζονταν για την επίσκεψή του στη "Χώρα των Υπερβορείων".Ο ΗΛΙΟΣ, που είναι η υλική έκφραση του Απόλλωνα,(και η Σελήνη της Αρτέμιδας),στον ορατό υλικό μας κόσμο κάνει πιότερο αισθητή, όλο και πιο μεγάλη, την απομάκρυνσή του απ' τη γη μας. Το στεφάνι όμως που φοράει ο λαμπρός ταξιδευτής είναι καμωμένο από δάφνη, δέντρο αειθαλλές, που δε χάνει ποτέ τα φύλλα του...η όψη του δεν αλλάζει...Κι ο αχτιδοβόλος θεός, για τους Έλληνες, είναι αιώνιος και με το "πλήρωμα του χρόνου", τη στιγμή την καθορισμένη απ’ τους θεούς, θα επιστρέψει να ζεστάνει με το υπέρλαμπρο φέγγος του τη γη, που θα γιομίσει ανθοβολιές, αφού κι η Μάνα Δήμητρα κρατά πάλι στην αγκάλη της την πανώρια της θυγατέρα.
Κατάντικρυ στη μελαγχολία στέκει ορθόκορμη η ελπίδα...κρατώντας στο κατάλευκο χέρι της το παυσίλυπο, το ηδύ, το μελίφρονο, αυτό που ο γιος του Δία και της Σεμέλης χάρισε στον κόσμο...το κρασί..."Ω υγιής του οίνου μου ζέσις απομακρύνεις πάσαν ψυχράν επιρροήν, φθόνου ή καταισχύνης, ή μίσους, ή διαβοών...δεν με εγγίζει κρύο, δότε, δότε να πίω (Κ,ΚΑΒΑΦΗΣ-"ΒΑΚΧΙΚΟΝ")
Ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας του τρύγου και μας θυμίζει την άρρηκτη σχέση Δήμητρας και Διόνυσου...."βρομίοιο συνέστιος" Μας τη διδάσκει ο Ευριπίδης..."Μα ό,τι κι αν πεις, είν' η θεά η ίδια...κι αυτός, που αντικρυστά της στάθηκε αργότερα, είναι η γέννα της Σεμέλης, που το χυμό του σταφυλιού δίδαξε στους ταλαίπωρους θνητούς. Αντίδοτο άλλο δε θα βρεις...σπονδή θεών...κι αυτός θεός ενσαρκωμένος, έτσι που για χατίρι του έχουν οι άνθρωποι τ' αγαθά τους..."(ΒΑΚΧΕΣ)
Αυτή τη συγγένεια τη φανέρωναν, τόσο τα Διονυσιακά, όσο και τα Ελευσίνια Μυστήρια, με την Κοινωνία/Μετάληψη με ψωμί και κρασί...το ψωμί ...το σπαραγμένο απ' τους Τιτάνες σώμα του Διονύσου και το κρασί...το αίμα του.
Το τελετουργικό αυτό, πέρα απ' τη σύνδεση με τη θεία οντότητα, στο υλικό επίπεδο συμβολίζει την "εκκίνηση" για το σκληρό το πάλεμα της δυσκολίας της κάθε μέρας, με βασικά εφόδια τον "άρτο"(πρωταρχική τροφή) και τον "οίνο"(βάλσαμο στις πίκρες και τα βάσανα).
Η ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΨΥΧΙΚΟ ΚΟΣΜΟ,ΤΟΣΟ ΑΤΟΜΙΚΑ,ΟΣΟ ΚΙ ΟΜΑΔΙΚΑ,ΒΡΙΣΚΕΙ ΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΤΗΣ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ,ΜΕΣΑ ΑΠ'ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ.
"Σ' ένα ακρογιάλι που ο χρόνος δεν τ' αγγίζει/τις αναμνήσεις ,σαν σμαράγδια θα τις κρύψω/ κι απ' την Αυγουστιάτικη Πανσέληνο θα κλέψω/ φεγγαρολούλουδα, στον κήπο σου να σπείρω!.../ και τ' αηδονιού το ερωτικό, γλυκόλαλο τραγούδι/ μ' αγάπη θα κρατήσω!/ Όταν τα γκρίζα σύννεφα στάζουν μελαγχολία/γλυκά θα μας κοιμίζει./ Μα σαν ανοίξανε οι δρόμοι της βροχής,/ οι γερανοί στις πλάτες τους πήραν το καλοκαίρι.../
Φθινόπωρο! Με μυρουδιές, με χώμα νοτισμένο!/Κυοφορείς στο σώμα σου, το θαύμα της Ζωής!...
ΕΣΥ!Η ΠΡΩΤΗ ΑΝΟΙΞΗ!!!.
(Κ.ΜΠΑΚΛΑΤΖΗΣ-"Η ΠΡΩΤΗ ΑΝΟΙΞΗ").
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου