« Πεντηκοστήν εορτάζομεν…»

 

Τῆς Α. Κ. Κορνάρου-Καλαμαρά

  «Πεντηκοστήν εορτάζομεν και Πνεύματος επιδημίαν…» εξαγγέλλει η Εκκλησίας μας. «Κυριακή ογδόη από του Πάσχα την αγίαν Πεντηκοστήν εορτάζομεν» διαμηνύει ο ιερός Συναξαριστής. «Μυστήριον μέγα τε και σεβάσμιον» τελεσιουργείται φέτος στις 8 Ιουνίου. Και ο υμνογράφος με ανεκλάλητη χαρά περιγράφει: «Παράδοξα σήμερον είδον τα έθνη πάντα εν πόλει Δαυϊδ, ότε το Πνεύμα κατήλθε το άγιον εν πυρίναις γλώσσαις». Την ημέρα εκείνη οι Εβραίοι γιόρταζαν την εορτή της Πεντηκοστής. Πενήντα μέρες μετά το Πάσχα, τη διάβαση δηλ. της Ερυθράς θάλασσας, παρέλαβαν τον Νόμο του Θεού στο Σινά. Κι εμείς οι χριστιανοί, πενήντα μέρες μετά το δικό μας Πάσχα, την Ανάσταση του Χριστού, δεχόμαστε το Πανάγιο Πνεύμα, το Οποίο θεσμοθετεί την Εκκλησία και μας οδηγεί «εις πάσαν την αλήθειαν».

  Το υπερκόσμιο και πρωτοφανές εκείνο γεγονός της καθόδου του Αγίου Πνεύματος «εν είδει πυρίνων γλωσσών» στις κεφαλές των αγίων μαθητών του Κυρίου, περιγράφει κατά τρόπο συναρπαστικό «ο θεηγόρος» Λουκάς, στην αρχή του β΄ κεφαλαίου των Πράξεων των Αποστόλων. Εκείνη την ημέρα «ήσαν άπαντες οι απόστολοι ομοθυμαδόν επί το αυτό.» ΄Ηταν συγκεντρωμένοι όλοι στο ίδιο μέρος, σαν ένας άνθρωπος, μια ψυχή, όλοι αφοσιωμένοι στην προσευχή. «Και εγένετο άφνω εκ του ουρανού ήχος ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας, και επλήρωσεν όλον τον οίκον ου ήσαν καθήμενοι». Και ξαφνικά μια βοή ακούστηκε από τον ουρανό σαν ήχος σφοδρού ανέμου. Ο ξαφνικός εκείνος ήχος από τον ουρανό σήμαινε την κάθοδο του ουρανίου Βασιλέως, από τον ουρανό των Αγγέλων στη γη των ανθρώπων. «Με τον ήχο αυτό» λέγει ο ΄Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, « το Πανάγιο Πνεύμα γκρέμισε τα τείχη του πονηρού, ανύψωσε τους ταπεινούς, καθήρεσε τους υπερήφανους…». Και το υπερώο, όπου ήταν συγκεντρωμένοι οι μαθητές του Χριστού και οι άλλοι πιστοί, γέμισε η παρουσία του τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδας. Και ήλθε «άφνω», ξαφνικά. Κανένας δεν πρόβλεψε, ούτε προγραμμάτισε το γεγονός. Είναι ελεύθερο το Πνεύμα και «όπου θέλει πνει (πνέει)». (Ιω.γ΄,8).

   Αλλά με ποια μορφή παρουσιάστηκε το Πανάγιο Πνεύμα και «ενθρονίστηκε» στις κεφαλές των μαθητών; « Ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας» φανερώθηκε στον Ιορδάνη « ωσεί περιστερά». Τώρα φανερώθηκε με γλώσσες «ωσεί πυρός». Εκεί πήρε τη μορφή περιστεριού, για να δείξει την αθωότητα και την αγνότητα του Κυρίου μας πάνω στον Οποίο κατέβηκε. Εδώ, στην Ιερουσαλήμ, κατέβηκε σαν φωτιά, «για να δείξει την πύρινη δύναμη, τη θερμότητα και το φως, μια δύναμη που κατακαίει την αμαρτία, μια θερμότητα που ζεσταίνει την καρδιά κι ένα φως που φωτίζει το νου» γράφει ο ΄Αγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς. Και τώρα το ΄Αγιο Πνεύμα παρουσιάστηκε ως «διαμεριζόμεναι γλώσσαι ωσεί πυρός» και στην κεφαλή κάθε Αποστόλου κάθισε κι από μία γλώσσα. Συμβολικές οι εικόνες που προκαλούν δέος ιερό. Το νόημα τους όμως αποκρυπτογραφείται μέσα από το ίδιο το κείμενο του Λουκά.

  «Και ήρξαντο λαλείν ετέραις γλώσσαις καθώς το Πνεύμα εδίδου αυτοίς αποφθέγγεσθαι». ( Πράξ.β΄4 ). ΄Αρχισαν οι Απόστολοι να μιλούν άλλες γλώσσες, καθώς το Πνεύμα τούς έδινε δύναμη λόγου. Τώρα εξηγούνται πολλά. ΄Επρεπε να μιλήσουν οι Απόστολοι. Να κηρύξουν το Ευαγγέλιο της σωτηρίας σε όλους τους λαούς. Είχαν σαφή Εντολή από τον Κύριο μετά την Ανάστασή Του: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» (Ματθ.κη΄19). Δεν ήταν πια ο Ισραηλιτικός λαός ο περιούσιος λαός του Κυρίου. Στα έθνη της γης θα απευθυνόταν το κήρυγμα και από εκεί θα ξεκινούσε η Εκκλησία του Χριστού.

    Οι Απόστολοι όμως ήταν απλοί αλιείς, αμόρφωτοι άνθρωποι. Πώς θα μάθαιναν να διδάξουν ξένες γλώσσες σε «πάντα τα έθνη», αν δεν ήξεραν τη γλώσσα του κάθε λαού; Οι μαθητές του Κυρίου μιλούσαν μόνο τη μητρική τους γλώσσα, την Αραμαϊκή. Πόσο χρόνο θα ήθελαν να διδαχθούν ξένες γλώσσες, για να είναι ικανοί στο κηρυκτικό έργο τους; Κι όμως ο Παράκλητος (ο Παρηγορητής), το Πνεύμα το ΄Αγιο τους δίδαξε σε μια στιγμή και τους έδωσε τη δύναμη του λόγου. Δύναμη και θάρρος. Ποιοι πήραν θάρρος; Εκείνοι που μετά την Ανάσταση του Κυρίου είχαν κλειστεί απ’ τον φόβο τους` «…και των θυρών κεκλεισμένων όπου ήσαν οι μαθηταί συνηγμένοι δια τον φόβον των Ιουδαίων» (Ιω.κ.19). «Θάρσος έλαβον οι πρώην δειλιώντες, χαράς επλήσθησαν» επισημαίνει ο υμνογράφος. «Και ήρξαντο λαλείν…». Γι` αυτό λοιπόν το Πνεύμα αποκαλύφτηκε με τη μορφή γλωσσών. Σαν φλόγες φωτιάς διαμοιραζόταν στους μαθητές και καθόταν στον καθένα μία γλώσσα. Δεν ήταν η φωτιά φυσικό πυρ, αλλά άκτιστη ενέργεια της θεότητας. ΄Ηταν η Χάρη του Θεού που κατά κάποια οικονομία γινόταν ορατή σαν φωτιά και σαν γλώσσες. Το Πνεύμα τούς φώτιζε, τους έδινε δύναμη να μιλήσουν σε άλλη γλώσσα.

   Κι εκεί στον Πύργο της Βαβέλ τι συνέβη; Τότε ο ΄Υψιστος επέφερε σύγχυση στις γλώσσες και συσκότιση στην επικοινωνία. Εκεί έπρεπε να καταδικαστεί η ασέβεια για την τόλμη της πυργοποιϊας. Εδώ για τη δόξα της θεογνωσίας ο Χριστός φώτισε τους αλιείς με το Πνεύμα. Εκεί «διεμέριζε τα έθνη ο ΄Υψιστος», χώριζε τα έθνη σε φυλές και λαούς, εδώ «εις ενότητα πάντας εκάλεσε». ΄Ολο τον κόσμο ανακαλεί σε πνευματική ενότητα, στη συγκρότηση της Εκκλησίας Του.

   Πόσα έθνη είχαν συγκεντρωθεί εκείνη την ημέρα στην Ιερουσαλήμ και πόσες γλώσσες μιλούσε το καθένα; «Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται, και οι κατοικούντες την Μεσοποταμίαν, Ιουδαίαν τε και Καππαδοκίαν, Πόντον και την Ασίαν, Φρυγίαν τε και Παμφυλίαν, Αίγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην, και οι επιδημούντες Ρωμαίοι, Ιουδαίοι τε και προσήλυτοι, Κρήτες τε και ΄Αραβες» (Πράξ.β΄9-11). Ε, λοιπόν ο καθένας απ’ αυτούς άκουε τους Αποστόλους να μιλούν στη δική του γλώσσα για τα μεγαλεία του Θεού! Απόρησαν τα πλήθη. Θαύμασαν και έκπληκτοι αναρωτιούνταν : « Μα όλοι αυτοί δεν είναι Γαλιλαίοι και πώς τους ακούμε να μιλούν τη γλώσσα μας, που μάθαμε απ’ τη γέννησή μας; Τι να σημαίνει αυτό το έκτακτο γεγονός;». Κι άλλοι πίστευαν πως οι Απόστολοι θα ήταν μεθυσμένοι. Μα πίνουν κρασί στις 9 το πρωί ; Δεν το επέτρεπε η διδασκαλία των ραββίνων. Κι όμως εκείνη την ημέρα στα Ιεροσόλυμα είχε συντελεστεί το Θαύμα! Το είχε προφητεύσει ο Προφήτης Ιωήλ: «Και έσται εν εσχάταις ημέραις, λέγει ο Θεός, εκχεώ από του πνεύματός μου επί πάσαν σάρκα και προφητεύσουσιν οι υιοί υμών και αι θυγατέρες υμών…» (Πραξ. β΄,17).

  Οι μαθητές του Κυρίου περίμεναν με έντονη επιθυμία ν’ ανοίξουν οι καρδιές τους, να γεμίσουν οι ψυχές τους φως, να γίνουν οι ίδιοι κατοικητήρια του Αγίου Πνεύματος. Προσδοκούσαν «την επαγγελία του Αγίου Πνεύματος». Κατ’ επανάληψη τους το είχε υποσχεθεί ο Κύριος: «Ιωάννης μεν εβάπτισεν ύδατι` υμείς δε βαπτισθήσεσθε εν πνεύματι αγίω ου μετά πολλάς ταύτας ημέρας»(Πράξ. α΄5). Αλλά και άλλοτε παρηγορώντας τους ότι θα φύγει προς τον Πατέρα Του τους είπε: «Ουκ αφήσω ημάς ορφανούς. Έρχομαι προς ημάς» (Ιω. Ιδ΄18) και εννοούσε «Θα σας προστατεύω διά του Αγίου Πνεύματος». Και πριν αναληφθεί στους ουρανούς εκεί κοντά στη Βηθανία, τους ανήγγειλε: «και ιδού εγώ αποστέλλω την επαγγελίαν του πατρός μου εφ` υμάς` υμείς δε καθίσατε εν τη πόλει Ιερουσαλήμ έως ου ενδύσησθε δύναμιν εξ ύψους» (Λουκ.κδ΄49). Πράγματι δέκα μόλις μέρες μετά την Ανάληψη του Χριστού κατέβηκε το ΄Αγιο Πνεύμα «η δύναμις εξ ύψους» στην πρώτη εκείνη χριστιανική Εκκλησία.

  ΄Ηταν το χάρισμα των γλωσσών το πρώτο δώρο στους Αποστόλους, απαραίτητο τότε. Αλλά ο λόγος του Κυρίου ήταν «βαπτισθήσεθε εν Αγίω Πνεύματι», θα βαπτιστείτε μέσα στις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος. Και στην ευαγγελική περικοπή κατά τη θεία λειτουργία της Πεντηκοστής ακούμε από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον (ζ΄,38) «..Εάν τις διψά ερχέσθω προς με και πινέτω. Ο πιστεύων ες εμέ, καθώς είπεν η Γραφή, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσουσιν ύδατος ζώντος. Τούτο δε είπε περί του Πνεύματος, ου έμελλον λαμβάνειν οι πιστεύοντες εις αυτόν….». Το ύδωρ, το νερό, είναι η χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ο Κύριος είναι αστείρευτη πηγή της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. ΄Όταν το «Πνεύμα της αληθείας, ο θησαυρός των αγαθών» ενθρονιστεί στην «κοιλία» δηλ. στην καρδιά του ανθρώπου, αναβλύζει συνέχεια τα χαρίσματα και τις δωρεές Του. Μήπως και στην Σαμαρείτιδα δεν το είπε ο Χριστός; «Το ύδωρ ό δώσω αυτώ γενήσεται εν αυτώ πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον» (Ιωαν.δ΄,14). Το νερό που θα του δώσω θα γίνει μια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβλύζει την αιώνια ζωή.

  Κι έγιναν θεοκήρυκες και πνευματοφόροι οι Απόστολοι. Ποια άλλα δώρα τους χάρισε το ΄Αγιο Πνεύμα αργότερα, για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες της διακονίας; Τους έδωσε τα χαρίσματα να θαυματουργούν, να προφητεύουν, να έχουν σοφία, ευγλωττία, υπομονή, αντοχή, ειρήνη εσωτερική, σταθερή πίστη, ελπίδα και αγάπη προς τον Θεόν και τον άνθρωπο. Και τα χαρίσματα αυτά τα έδωσε και στους διαδόχους των Αποστόλων και σε όλους τους Αγίους της Εκκλησίας του Χριστού μέχρι σήμερα, ανάλογα με την ανάγκη που έχει ο καθένας και την αγνότητά του. Και έρρευσαν σ’ ολόκληρο τον κόσμο «ποταμοί ζώντος ύδατος»! « Πανσόφους» ανέδειξε τους μαθητές του ο Κύριος και έγιναν οι αναμορφωτές της οικουμένης.

   Εκείνη τη μεγάλη ημέρα της Πεντηκοστής η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος μετέβαλε την Εκκλησία – που υπήρχε από τη δημιουργία των αγγέλων και του ανθρώπου – σε Σώμα Χριστού. Εκείνη την ημέρα ο Κύριος ιδρύει και «εν χρόνω» την αγία Του Εκκλησία! Με το κήρυγμα του Πέτρου στα πλήθη και την πρόσκληση σε μετάνοια, κατά την διήγηση του Λουκά ( Πράξ.γ΄,41) «εβαπτίσθησαν και προσετέθησαν τη ημέρα εκείνη ψυχαί ωσεί τρισχίλιαι». Τρεις χιλιάδες χριστιανοί προστέθηκαν στην Εκκλησία του Χριστού. Είναι λοιπόν η Πεντηκοστή η γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας μας. Το Πανάγιο Πνεύμα έδωσε το παγκόσμιο σάλπισμα του ενός Ποιμένος Θεού να συναγάγει τα σκορπισμένα πρόβατα σε μία ποίμνη κατά τον λόγο της Γραφής «… και γενήσεται μία ποίμνη,είς ποιμήν» (Ιω.ι΄,16). Από τότε αρχίζει η πορεία της Εκκλησίας στην ιστορία «άχρι της συντελείας του αιώνος».

  Ιδρύονται οι κατά τόπους Εκκλησίες, χειροτονούνται επίσκοποι και πρεσβύτεροι, κηρύσσεται ο Λόγος, συμβαίνουν θαυμαστά σημεία και τέρατα, διωγμοί και κακοπάθειες, μαρτυρούν οι χριστοκήρυκες, αλλά «πύλαι ΄Αδου ου κατισχύσουσιν αυτής (της Εκκλησίας)» (Ματθ.ιστ΄,18). Η Εκκλησία γίνεται ο τόπος, όπου το ΄Αγιο Πνεύμα τελεσιουργεί τα ιερά μυστήρια, φωτίζει, ποιμαίνει και προφυλάσσει τις συνόδους από τις πλάνες και τις αιρέσεις. Αυτό είναι η πηγή του αγιασμού των πιστών και ενώνει την Εκκλησία στη μία πίστη, στο ένα βάπτισμα. Όλα μέσα στην Εκκλησία μεταβάλλονται με την πνοή του Αγίου Πνεύματος και ο μικρός άνθρωπος ανακαινίζεται «εν Πνεύματι Αγίω».

  Κατά αυτή τη λαμπρή δεσποτική εορτή της Πεντηκοστής πανηγυρίζει η Ορθοδοξία. Το γεγονός υπερθαύμαστο! Το τρίτο Πρόσωπο τη Αγίας Τριάδας, το Πανάγιον Πνεύμα, «το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον» κατήλθε σ’ ένα κόσμο αντιπνευματικό, για να τον ζωογονήσει και να τον σώσει. Και έθεσε τις βάσεις για τον αγιασμό ολόκληρης της ανθρώπινης ιστορίας και του πολιτισμού. Υπέρλαμπρη η θεία λειτουργία εκείνη την ημέρα. Θεσπέσιοι οι ύμνοι, ενθουσιαστικοί οι ήχοι εγείρουν την ψυχή μας σε ανάταση. Μελωδίες υπερκόσμιες μας καλούν « Δεύτε, λαοί, την Τρισυπόστατον θεότητα προσκυνήσωμεν, Υιόν εν τω Πατρί συν Αγίω Πνεύματι» . «΄Αγιος Αθάνατος, το Παράκλητον Πνεύμα, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον και εν Υιώ αναπαυόμενον…». Και μας διδάσκει ο ιερός Υμνογράφος : «Τριάδα ομοούσιον υμνολογήσωμεν, Πατέρα και Υιόν συν Αγίω Πνεύματι` ούτω γαρ εκήρυξαν πάντες οι Προφήται και Απόστολοι μετά Μαρτύρων».

   Κι ενώ συμμετέχουμε στη θεία λατρεία, σκεφτόμαστε τη δική μας, την προσωπική μας Πεντηκοστή. Συμβαίνει μέσα μας, στο «υπερώο του νου» μας. Και στον Εσπερινό, κατά την ακολουθία της γονυκλισίας, γονατίζουμε και ακούγοντας τις θεόπνευστες Ευχές παρακαλούμε για την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Γιατί πρώτιστος σκοπός του χριστιανού, κατά τον όσιο Σεραφείμ του Σάρωφ, είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος. Και όπως οι πύρινες γλώσσες διανεμήθηκαν χωριστά σε κάθε μαθητή του Κυρίου μας, έτσι και οι πνευματικές δωρεές είναι προσωπικές. Αρκεί να υπάρχει πόθος στον καθένα μας και καθαρότητα ψυχής, για να πλημμυρίσουν οι καρποί του Αγίου Πνεύματος τις καρδιές μας. Γιατί το Πνεύμα το ΄Αγιον είναι «φως και ζωή και ζώσα πηγή νοερά. Πνεύμα σοφίας, Πνεύμα συνέσεως …» κατά τον υμνωδό.

   Αλλά και σε κάθε θεία λειτουργία, που είναι ο παράδεισος πάνω στη γη και η φανέρωση της Βασιλείας του Θεού, βιώνουμε την προσωπική μας Πεντηκοστή, δηλ. τη λήψη του Αγίου Πνεύματος. Ας θυμηθούμε κατά τη στιγμή της μεταβολής των Τιμίων Δώρων την ικετευτική ευχή του Ιερέα :«κατάπεμψον το Πνεύμα Σου το ΄Αγιον εφ΄ημάς και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα…». Και εμάς επισκιάζει η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος. Το συναισθανόμαστε. Γι΄ αυτό και μετά τη θεία κοινωνία του Σώματος καιΑίματος του Χριστού αναφωνούμε με χαρά : «Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν πνεύμα επουράνιον, εύρομεν πίστιν αληθή, αδιαίρετον Τριάδα προσκυνούντες, αύτη γαρ ημάς έσωσεν». Με τη λήψη του Αγίου Πνεύματος βρίσκομε και την αληθή πίστη. Και με τη συνειδητοποίηση της εσωτερικής μας αλλοίωσης ψάλλομε ανακαινισμένοι τον νικητήριο παιάνα της Εκκλησίας μας «Είδομεν το φως το αληθινόν…».

  Πριν όμως ολοκληρώσουμε την αναδρομή μας στην Ιερουσαλήμ την ημέρα της αγίας Πεντηκοστής, ας θυμηθούμε πως δεν δέχτηκαν μόνο οι Απόστολοι το Πνεύμα το ΄Αγιον που κατέβηκε σ’ εκείνους ως μια συντροφιά αγίων με ομοψυχία, αλλά και η Παρθένος Μαρία, η « Κεχαριτωμένη, η ευλογημένη εν γυναιξί» δέχτηκε το Πνεύμα. Αυτή ήταν το εκλεκτό σκεύος του Τριαδικού Θεού. «Πνεύμα ΄Αγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις Κυρίου επισκιάσει σοι» (Λουκ.α΄,35), είπε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στην Παρθένο. Κι Εκείνη με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος έφερε στον κόσμο τον Λυτρωτή και Σωτήρα μας, τον Ιησού Χριστό.

   «Εορτή καταλλαγής αποτελεί η Πεντηκοστή», τονίζει ο ΄Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Συμφιλιωθήκαμε με τον Θεό. Με την Ανάληψη η θεωθείσα ανθρώπινη φύση ανέβηκε και κάθισε στα δεξιά του Πατέρα. Αυτό το δώρο δέχονται τα ουράνια και σε αντάλλαγμα αποστέλλουν το Πανάγιο Πνεύμα, σημείο καταλλαγής με τους ανθρώπους». Προσευχόμενοι λοιπόν να ζητούμε ανελλιπώς απ’ τον Παράκλητο Βασιλέα, τον πανταχού παρόντα «Ελθέ και σκήνωσον εν ημίν και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος…». Η χάρη Του να είναι πάνω μας μέχρι τέλους της ζωής μας για τη σωτηρία μας. Και παρακαλώντας με την καρδιά μας να ευαγγελιζόμαστε ο καθένας μας τη χαρά του Χριστού και στους άλλους.