Φάγαμε ἧττα.

 

Τοῦ  Δυσήνιου Ἳππου (Γιώργου Δημόπουλου).

Σέ ὃσους σημαίνουν συναγερμό καί ὂχι σιωπητήριο, σέ ὃσους πιστεύουν στήν ἀνησυχία καί ὂχι στήν εὐτυχία. 

  Ρητά ἢ ὑπόρρητα, οἰ διαπροσωπικές καί διομαδικές σχέσεις εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ σχέσεις ἀσύμμετρα ἱεραρχημένες καί εὐνοοῦν τήν ἀνάπτυξη δομῶν ἐξουσίας, μέ ἐξουσιαστές καί ἐξουσιαζόμενους.

  Στό κλασικό παραμύθι τοῦ Χάνς Κρίστιαν Ἂντερσεν «Τά καινούρια ροῦχα τοῦ Αὐτοκράτορα» καταδεικνύεται ἡ μεταιοδοξία πού παρασιτεῖ στήν ἂσκηση τῆς ἐξουσίας, συχνά ὡς ἀναπόσπαστο στοιχεῖο της. Ὁ Αὐτοκράτορας περπατᾶ ἐν πλήρει συνειδήσει τῆς γύμνιας του καί τό ἀπολαμβάνει. Ρουφᾶ ἠδονικά, ὡς τήν τελευταία σταγόνα, τήν τύφλωση τῶν χειροκροτητῶν, αὐλικῶν καί ὂχλου -τῶν δικῶν μας χειροκροτημάτων- χωρίς νά τολμοῦμε νά παραδεχτοῦμε δημόσια, ὂτι ἒχουμε μπροστά μας ἓναν γυμνό βασιλιά. Μές τήν γύμνια του γνωρίζει ὃτι τό  συμφέρον μας, αὐτό πού ἒχουμε ἢ αὐτό πού πιστεύουμε ὂτι ἒχουμε, ἐπιβάλλει τήν  σιωπή μας. Θεωρεῖ ὃτι ἡ μοῖρα μας θά εἶναι καλή μαζί του γιά πάντα. Τυφλωμένος ἀπό τήν ἀλαζονεία του δέν μπορεῖ νά ἀντιληφθεῖ ὃτι ἐκεῖ μέσα στό πλῆθος παραμονεύει ἡ Ἀλήθεια ντυμένη μέ τά παιδικά της ρούχα, πού ἒχει συνείδηση τῆς ἀσημαντότητάς του, καί φυσικά τῆς ἀσημαντότητας ὂλων μας.

  Τό πάθος αὐτό παραπέμπει στήν κοινωνική ψυχολογία τοῦ ἀτόμου καί ἰσχύει μέ παραλλαγές ἀπτόητα  μέχρι σήμερα.   Στόν εἰδωλολατρικό ἐναγκαλισμό μέ τόν ἑαυτό του ὁ ματαιόδοξος ὑποφέρει ἀπό μειωμένη αύτοπεποίθηση, ἀντιστρόφως ἀνάλογη πρός τήν θορυβώδη  του κοινωνικότητα, κάτι πού τόν ὁδηγεῖ σέ ἀσύμμετρη σχέση μέ τούς ἂλλους πρός ἲδιον ὂφελος.  

  Εἶναι ἡ ἀλαζονική ἐξουσία μόνο ἀτομική ἰδιότητα ἢ μήπως χαρακτηριστικό ποὐ ἐμφανίζεται σέ πρόσφορο πολιτικό έδαφος;

  Θεωρῶ ὃτι ἡ οἲηση κατά τήν ἂσκηση τῆς ἐξουσίας εὐδοκιμεῖ σέ συγκεκριμένα εὐνοϊκά κοινωνικοπολιτικά πλαίσια. Ἡ ἀτομοκεντρική-προσωπολατρική δόμηση τοῦ μοντέλου διακυβέρνησης, ἡ ἀπίσχνανση τῶν συλλογικῶν δομῶν καί τῶν  δυνατοτήτων ἒκφρασης τῶν ἐπιμέρους κοινωνικῶν ὁμάδων, ἡ ἀποσιώπηση τῆς  κοινωνικῆς διαπάλης, ἐνισχύουν τήν παρασιτική λειτουργία ἐξουσιαστικῶν δομῶν. Ὃμάδες συμφερόντων ἐπικρατοῦν καί ἐποικίζουν τό σύστημα ἐξουσίας, ὡς ξενιστές, καθιστῶντας το ὂργανό τους. Δέν εἶναι συμπτωματικό ὂτι διανύουμε μιά ἐποχή ὃπου

παραγκωνίζονται, τίθενται σέ δεύτερη μοίρα ἡ εὐγένεια, ἡ διάκριση, ἡ  παιδεία, οἱ γνώσεις οἱ ἱκανότητες, παραχωρῶντας προβάδισμα στήν ἐπιθετική, βίαιη καπατσοσύνη.   

  «Φωτισμένοι ἡγέτες - θαυματοποιοί» λατρεύουν τό εἲδωλό τους και λατρεύονται –μέ τό ἀζημίωτο– ἀπό τούς παρατρεχάμενούς τους. Οἱ σύγχρονοι θαυματοποιοί (σύμβουλοι ἐπικοινωνίας) ἒχουν καταφέρει «νά βαφτίσουν τό κρέας ψάρι», τά πασιφανῆ μειονεκτήματα σέ προτερήματα: ἡ ἒπαρση προβάλλεται ὡς ἀποφασιστικότητα, εὐθυκρισία, προβλεπτική ἱκανότητα, εὐφυΐα, ἐργατικότητα, ἀνθρωπιά. Καί ὃλα αὐτά διανθισμένα μέ ἀντίστοιχα ἐπίθετα ἢ συγκρίσεις.

   Ἠ βουλιμία γιά ἰσχύ, ἡ μανία γιά δύναμη καί ἐξουσία, εἶναι αὐτή πού παράγει ἀενάως ἀξουσιολαγνικά οἱονεί πραξικοπήματα, στούς κόλπους ἑνός κράτους, ἑνός κόμματος, μιᾶς Ἐκκλησίας, μιᾶς ἐνορίας, μιᾶς ἐφημερίδας, ἑνός καναλιοῦ, μιᾶς ἐκπομπῆς, ἑνός τοπικοῦ συλλόγου, ἀκόμα καί τοῦ  πιό μικροῦ, τοῦ πιό ἀσήμαντου.  Αὐτή φαλκιδεύει τήν καχεκτική ἒτσι κι ἀλλιῶς Δημοκρατία μας.

   Αὐτή δέν ἀνέχεται τόν ἒλεγχο, αὐτή βδελύσσεται τήν κριτική. Αὐτή δέν ἀκούει τήν  φωνή τῆς κοινωνίας, προτιμῶντας τήν φωνή τῶν κολάκων. Αὐτή διαπλέκεται ἀνενδοίαστα, ὣστε νά δολοφονεῖ, μεταφορικά  καί κυριολεκτικά,  τούς «δύστροπους» ἢ «αἰρετικούς» χαρακτῆρες, ἐπικολλῶντας τους διάφορες  ἐτικέτες. Αὐτή παραγνωρίζει νόμους καί περιφρονεῖ Συντάγματα. Αὐτή ἐκμαυλίζει πολιτικούς νόμιμα ἐκλεγμένους σέ ὓπατα ἀξιώματα, κάνοντάς τους νά διολισθαίνουν στόν αὐταρχισμό καί στήν αὐτοπροσωπολατρία.

 Τό μοντέλο τοῦ ἐκλεγμένου πλήν αὐταρχικοῦ ἡγεμόνα δέν ἒχει ὁπαδούς μόνο στίς «ὑπανάπτυκτες» δημοκρατικά περιοχές. Πούτιν, Σι Τζινπίνγκ, Ἐρντογάν, Κίμ Γιονγκ..  ἢ στόν μουσουλμανικό τύπο διακυβέρνησης.  

  Ἡ Εὐρώπη ἀρέσκεται νά ὐποδύεται τόν τιμητή τῶν δημοκρατικῶν θεσμῶν, ἒχοντας ὂντως θεσμοθετήσει δικλεῖδες ἀσφαλείας ὃπως δύο θητεῖες στό ἀξίωμα, ἀλλά εἶναι ἀλήθεια πώς οἱ πολιτικοί της λένε ψέμματα καθημερινά καί οἱ ἀρχηγοί της δέν κινοῦνται ἀπαραίτητα μέ γνώμονα τήν ἐντιμότητα καί τήν ἀρετή.

  Καί  μπορεῖ νά ἒχουν ἒντονη παρουσία  ἀντιπολιτευόμενες πολιτικές ὁμάδες, νά ὑπάρχει οὐσιαστική λειτουργία ἀνεξάρτητων ΜΜΕ, νά ἒχουν ψηφισθεῖ νόμοι πού προστατεύουν τό δικαίωμα τῶν πολιτῶν στήν ἐλεύθερη ἒκφραση, ἀλλά δυστυχῶς ὑπάρχουν τρόποι πού μανιπουλάρουν καί κατευθύνουν ἰδίως τήν ἀδιαφορία τῶν πολιτῶν περί τά πολιτικά. Ὁ Κώστας Καραμανλής π.χ,, στίς τελευταῖες βουλευτικές ἐκλογές  ἐλαβε στἀς Σἐρρας! κοντά 25 χιλιάδες σταυρούς, ὃταν ἡ ἀποδεδειγμένη ἀνικανότητά του,  ὡς ὑπεύθυνος ὑπουργός, ἦταν ἡ κύρια αἰτία τοῦ  δυστυχήματος στά Τέμπη.

   Μήν πᾶτε  μακριά. Γιά νά ποῦμε τά πράγματα μέ τό ὂνομά τους: Ὁ Χατζημᾶρκος ὁ ὁποῖος ἐκλέγεται γιά τρίτη συνεχή πενταετία μέ 65%, χωρίς καμμιά  νοθεία καί χωρίς οὒτε ὁ ἲδιος νά τό πιστεύει, μέ τό ὓψος τῆς ἀποχῆς στόν Νότιο Αἰγαῖο νά ἀγγίζει τό 68%, διά τῆς τοπικῆς Ἐπάρχου Νατάσας Δεληγιάννη-Ἂσπρου,  καμαρώνει γιά ἓνα ἒργο ἀνύπαρκτο:  «Μᾶς «ἂλλαξε τά φῶτα», μᾶς ἒδωσε κοτόπουλα, μᾶς ἒφτιαξε κάποια κράσπεδα, καθάρισε κανά δύο λαγκάδια …». Ἂν ἡ Δημοκρατία εἶναι ἡ τέχνη τῆς  πειθοῦς, ἡ ἀδυναμία τους νά πείσουν τήν ἀδιάφορη κοινωνία μας,  εἶναι ἀδυναμία τῆς κακῶς νοουμένης Δημοκρατίας τους. Εἶμαι σίγουρος τί σκέπτονται καί οἱ δύο χαμηλοφώνως…

  Στήν «ἐκκλησία τοῦ δήμου» συνάζονταν οἰ πολίτες γιά νά συγκροτήσουν καί φανερώσουν τήν  «πόλιν» ὡς «κόσμον» – κόσμημα «κατά λόγον» τάξεως, ἀρμονίας καί κάλλους. Ἡ σημερινή ἐκλογική νομοθεσία καί νοοτροπία ἀποκλείουν καισαρικά τόν τρόπο ὀργάνωσης τοῦ κοινοῦ βίου μέ τόν ὁποῖο σημάδεψε κάποτε τήν πανανθρώπινη ἱστορία ἡ ἑλληνική παράδοση: Ἀποκλείουν τήν Ἑλληνική «πόλιν», τό «κοινόν ἂθλημα» τοῦ «πολιτικοῦ βίου», τήν δημοκρατία ὡς μετοχή ὃλων τῶν  πολιτῶν στήν πραγμάτωση τοῦ «ἀληθοῦς», καί τήν παραδίδουν σέ μιάν ἰσχνή μειοψηφία, παρουσιάζοντάς την ὡς πλειοψηφία.

 Ἡ ἑλληνική παράδοση ἦταν ἒκπληξη καί ἡ ἒκπληξη δέν ἀντέχεται. Ὑποταχθἠκαμε  μιμητικά στήν παραχάραξη, ἒπαψε νά ὑπάρχει ὡς πρόταση ἡ ἒκπληξη πολιτισμοῦ. Ὀνομάζουμε  «πολιτική» τήν ἐμπορευματοποιημένη ἐξουσιολαγνεία, ὀνομάζουμε  «δημοκρατία» τά ὀλιγαρχικά προϊόντα μαγειρέματος τῶν ἐκλογικῶν νόμων καί «ἐπικοινωνιακῆς» διαβουκόλησης ἀνέγνωμων ψηφοφόρων.

  Ἀγανάκτηση καί ἀπέχθεια λοιπόν γιά τήν Πολιτική, γιά τό πολιτικό γίγνεσθαι, ἐξ αἰτίας τῆς ἀναξιοπιστίας, τῆς ἀναποτελεσματικότητας στήν ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυση καθημερινῶν προβλημάτων, τῆς ἀναξιοκρατίας ἐντός καί ἐκτός κομμάτων- παρατάξεων,  τοῦ νεποτισμοῦ, τοῦ ἡμετερισμοῦ, τῆς  εὐνοιοκρατίας, πού ἐπιφέρουν κρίση θεσμῶν καί ἀξιῶν, ἀδιαφορία καί ἀπέχθεια.  

 Ὃμως μέ τήν ἀδιαφορία μας – ὑπενθυμίζω 68% ἡ ἀποχή μας τοπικά καί μέ κοντά 5% τά ἂκυρα- καί τήν ἀπαξίωσή μας πρός τούς πολιτικούς, ἐνισχύουμε τήν ὁλοένα καί αὐξανόμενη παρακμή τοῦ πολιτικοῦ συστήματος καί τήν κυριαρχική ἐμφάνιση μικρονοϊκῶν πολιτικῶν, ἀνδρῶν καί γυναικῶν, πού δέν ἀνταποκρίνονται στίς προσδοκίες μας.  Ἡ  Ἑλένη Γλύκατζη-Αρβελέρ ἒχει πεῖ πώς «ὃταν κυβερνοῦν ἀνίκανοι, ἒνοχοι εἶναι οἱ ἱκανοί».

   Ἡ τοπική πολιτική ἱστορία εἶναι πλούσια σχετικῶν παραδειγμάτων. Ἂν καί ἡ κατάδειξή τους πολλές φορές ὑποκρύπτει ὑποκειμενική θεώρηση τῆς πολιτικῆς διαπάλης καί ἀξιοποιεῖται ἐντός της, ἡ διαδρομή εἶναι ἀδιαμφισβήτητη: ἐκμετάλλευση τῆς ἀδιαφορίας,  πίεση πολυεπίπεδη, ὑποσχέσεις, ἀθέμιτες συνεργασίες, διαπλοκή, χειραγώγηση, ἐκβιασμοί, τραμπουκισμοί, «καθρεπτάκια», «φύκια γιά μεταξωτές κορδέλες», «χεράκι-χεράκι» μέ τούς παπάδες, δοξολογίες, πανηγύρια, πίττες, γιορτές, ἐξέδρα, φωτογραφίες, ἀναρρίχηση, κατάληψη, ἐδραίωση, ματαιοδοξία, κενοδοξία, οἴηση, ἔπαρση, ἀλαζονεία, ὑπεροψία, καυχησιά, ξιπασιά…

   Ὁ ὃποιος σχετικά πλοῦτος τῆς τοπικῆς ἐλίτ, καί ὁ κολοσσιαῖος πλοῦτος τῆς σύγχρονης ὑπέρ-ἐλίτ  ἒδωσε τό δικαίωμα νά συμπεριφέρεται ἀνεγκέφαλα παιδαριωδῶς, ὑποβασταζόμενη ἂν ὂχι τροφοδοτούμενη, ἐπαναλαμβάνω, ἀπό  τήν δική μας ἀδιαφορία περί τά πολιτικά.

  Ἀπό τήν ἂποψη αὐτή ὁ χρόνος δέν περνᾶ ἀλλά ἒρχεται. Τά σημάδια πολλά· μπαίνουμε στήν παρακμή, τήν βαθιά παρακμή. Ἢδη σχηματίζεται γύρω μας, μιά παχιά ὀμίχλη, ἓνα  πούσι, μιά καταχνιά, μέ μηνύματα ἀντάρας, πού μᾶς εἰδοποιοῦν ὃτι εἰσερχόμεθα  κατ’ εὐθεῖαν σέ πολικό ψῦχος, πολιτικό, πολιτιστικό, πνευματικό, θρησκευτικό, ὑπαρξιακό.   

«Γνῶθι σαυτόν»

  Χιλιάδες χρόνια πρίν αὐτά τά λόγια ἦταν σκαλισμένα στόν  ἱερό Ναό τῶν Δελφῶν. Ἦταν ἡ ἀρχή τῆς  σοφίας. Οἱ δύο αὐτές λέξεις κουβαλᾶνε τήν μοναδική ἐλπίδα τῆς  νίκης, ἐναντίον τοῦ παλαιότερου ἐχθροῦ τοῦ ἀνθρώπου· τῆς ματαιοδοξίας του. Αὐτή ἡ γνώση εἶναι μέσα στις ἀνθρώπινες δυνατότητές μας. Ἐξουσία καί ἀλαζονεία δέν εἶναι σύμφυτες.

   Ὁ πρῶτος ἂντρας πού ἀρνήθηκε τήν ἐξουσία τήν ὁποία τοῦ πρόσφεραν ὑπό μορφή τυραννίας οἱ Ἀθηναῖοι ἦταν ὁ  Σόλων. Μπορεῖ νά  θέλει ἀρετή καί τόλμη γιά ν’ ἀρνηθεῖς τά πρωτεῖα καί μπορεῖ νά  ὑπάρχουν καί ἂλλοι Σόλωνες στήν ἱστορία, ἀλλά ἡ Δημοκρατία ἦταν πάντα ἂρρηκτα δεμένη μέ τήν ἀειθαλή ἀγωνιστικότητα, ἦταν συνδεδεμένη μέ τήν δυναμική τῆς νεανικῆς ὀρμῆς,  συνεπικουρούμενη ἐνισχυτικά ἀπό τήν διαφανή μελαγχολία τῆς  μέσης ἡλικίας.

  Χάρη στά κινήματα τῆς νεολαίας τῶν ἀνεπτυγμένων χωρῶν (βλέπε Γαλλικό Μάη τοῦ 68) τό διστακτικό τότε μέλλον ἂνοιγε δρόμο στήν ἡγεμονία τοῦ κοινωνικά παρόντος χρόνου, μέ τά ἀντιμάμαλά του νά φθάνουν μέχρι τίς ἠμέρες μας. Τά κινήματα αὐτά ἐξέπεμπαν μηνύματα ἀνατροπῆς καί διεκδικοῦσαν μέ ἒμφαση ἓνα διαφορετικό τρόπο ζωῆς «ἐδώ καί τώρα». Καμμιά σχέση ἒχοντα μέ τόν «μπούλη» πού ἡ μαμά στρώνει τό πολιτικό του μέλλον, πλασάροντάς τον μας  μεθαύριο ὡς σωτῆρα.

  Ἡ πολιτική ἱκανότητα δέν εἶναι ἂσχετη μέ τόν δείκτη εὐφυΐας. Δέν συμφωνεῖτε  ὃτι ἡ Δημοκρατία βασίζεται στήν  ἀνάδειξη τῶν πιό εὐφυῶν, καί τήν ἐνεργότερη δυνατή συμμετοχή τοῦ μεγαλύτερου δυνατοῦ ἀριθμοῦ πολιτῶν στήν  λήψη καί εφαρμογή πολιτικῶν ἀποφάσεων;

«Δέν εἲμαστε πιά τό σθένος ἐκεῖνο ποὐ στίς ἡμέρες τίς παλιές

κινοῦσε γῆ καί οὐρανό· εἲμαστε τώρα αὐτό πού γίναμε.

Μιᾶς ἲσης ὁρμῆς ἡρωικές καρδιές,

πού ὁ χρόνος καί ἡ μοίρα ἐξασθένησε, ἀλλά μέ θέληση πανίσχυρη

νά πασχίζουμε, νά ψάχνουμε, νά βρίσκουμε, ἀλλά νά μήν ὑποκύπτουμε ποτέ». (Ἂλφρεντ Τένισον)

  Αὐτή ἡ ἀγωνιστική θέληση εἶναι ἐντέλει αὐτό πού μᾶς κάνει ἱστορικά, σκεπτόμενα, εὐάλωτα μέν ἀλλά δυναμικά δρῶντα ὑποκείμενα, μᾶς καθιστᾶ ἐραστές ἢ ἐρωμένες τῆς Δημοκρατίας, τῆς  συμμετοχικῆς πολιτικῆς, τοῦ ἀγῶνα, τῆς  πάλης, τῆς  τέχνης, τῆς διανόησης, τῆς παιδείας, τοῦ πολιτισμοῦ, τοῦ καλοῦ καί ἀγαθοῦ,  τοῦ ὡραίου τοῦ ἀληθινοῦ, τοῦ  ἀνύσταχτου τοῦ «ἒχε καλά τόν νοῦ σου».

 Ὑστερόγραφο:

 «Κυκλοφέρνω γύρω ἀπό τόν Θεό,

τόν πανάρχαιο πύργο,

καί κυκλοφέρνω χιλιάδες

χρόνια τώρα·

κι ἀκόμα δεν ξέρω: εἶμαι

ἓνα γεράκι, μιά καταιγίδα

ἢ ἓνα μεγάλο τραγούδι».

Rainer Maria Rilke

  Πέτρο Κουσουνάδη, τοῦ «Κοινοῦ Τηνίων», “εἶσαι ἓνα μεγάλο τραγούδι”, εὒηχο, ὂχι δύσηχο. Καλή σου δύναμη.