«Πάντων θλιβομένων η χαρά …»

 

Της  Ἀννας Κ. Κορνάρου-Καλαμαρά

 

  «Αι γενεαί πάσαι μακαρίζομέν Σε την μόνην Θεοτόκον…» ψάλλουμε οι πιστοί κάθε

  Δεκαπενταύγουστο με βαθιά κατάνυξη, γεμάτοι χαρά, και αναπολούμε την σκηνή που περιγράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (α΄39) εκεί «εις την ορεινήν …εις πόλιν Ιούδα», όταν η Αειπάρθενος «εισήλθεν εις τον οίκον Ζαχαρίου» και χαιρέτισε την Ελισάβετ. Τότε «εσκίρτησε το βρέφος εν τη κοιλία αυτής». Το δε βρέφος ήταν ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, που αναγνώρισε τη θεότητα του Κυρίου στα σπλάχνα της Θεομήτορος! Πλήρης Πνεύματος Αγίου η Ελισάβετ, εκφράζοντας την πανευφρόσυνη διάθεσή της, απηύθυνε εκ βαθέων στη Θεοτόκο χαιρετισμό: «Ευλογημένη Συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου…». Και η Μαριάμ ευχαριστώντας με θαυμάσια «Ωδή» τον Θεό «Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον…» προφήτευσε :«Ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί, ότι εποίησε μοι μεγαλεία ο Δυνατός…». Και ποιος να μην μακαρίσει την Θεοτόκο Παρθένο; Ποιος να μην ανυμνήσει τον Υιό Της και Λόγο του Θεού ημών;

  Πρώτα ο «΄Αγγελος πρωτοστάτης», ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, ευαγγελιζόμενος τη γέννηση του Κυρίου, μακάρισε την Κεχαριτωμένη Μαρία και Την προσφώνησε με το χαρμόσυνο « Χαίρε». «Ευλογημένη Συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου… Ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν..». Θα γινόταν Μητέρα του Βασιλέως του παντός και η θεότητα Του θα εμφανιζόταν στη γη με μορφή ανθρώπου. Ποιος; Εκείνος, «ον (τον Οποίο) τρέμουσι τα σύμπαντα ως Κτίστην και Θεόν», στρατιές δε Αγγέλων και Αρχαγγέλων υμνούν στον υπερουράνιο χώρο. Κι εμείς εσαεί θα ομολογούμε « ναός εδείχθης θεϊκός, ευλογημένη Θεοτόκε». Η Παρθένος της Ναζαρέτ έγινε Μητέρα του Θεού. «Η χαρά πάσης της κτίσεως» βίωσε τη μεγαλύτερη χαρά. ΄Εγινε «ηγιασμένον σκήνωμα του Υψίστου» κι έφερε στον κόσμο «τη επελεύσει του Αγίου Πνεύματος» την αληθινή χαρά, τον Ιησούν Χριστό, «την πάντων χαρά». Δικαίως λοιπόν όλες οι γενιές των ανθρώπων μακάρισαν και θα μακαρίζουν εις τους αιώνες των αιώνων «την Θεοτόκον και Μητέρα του Φωτός», επικαλούμενες την ευσπλαχνία και τη μεσιτεία Της προς τον «φιλάνθρωπον Θεόν».

  Εδώ στην Τήνο, καταμεσής του Αιγαίου, η Χάρη του Θεού εγκαινίασε το Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα της Μεγαλόχαρης, αγλάισμα της Ορθοδοξίας. Κι εμείς, που κατοικούμε κάτω απ’ τη σκέπη Της και μεγαλώσαμε εναρμονίζοντας στα σπλάχνα μας ήχους εκκλησιαστικούς και μελίφθογγες κωδωνοκρουσίες, είμαστε μάρτυρες απ’ τα παιδικά μας χρόνια της κοσμοπλημμύρας, που απλώνεται συνεχώς στο ιερό νησί Της. Πλήθη προσκυνητών συρρέουν στο Ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου με πόθο καρδιάς και πίστη φλογερή αψηφώντας τα συχνά αγριοκαίρια ή τα σφοδρά μελτέμια του καλοκαιριού.

   Τι εικόνες κατέγραψαν μέσα μας τα παιδικά μας μάτια, όταν κατέπλεαν στο λιμάνι μας απ’ τα γειτονικά νησιά καϊκια κατάμεστα από κόσμο ή βαπόρια που φουντάριζαν τις άγκυρές τους στο λιμάνι κι οι προσκυνητές κατέβαιναν σε βάρκες κι οι λεμβούχοι κωπηλατώντας τούς αποβίβαζαν στα μουράγια. Κι εκείνοι κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι με τους μπόγους στους ώμους και τα μωρά στην αγκαλιά, με πόνο και δάκρυ αλλά με τη λαχτάρα στα μάτια, έτρεχαν κι ανηφόριζαν με τα πόδια ή συρόμενοι με τα γόνατα να φτάσουν στη Χάρη Της και να ανοίξουν την καρδιά τους στην Υπερευλογημένη Μάνα. Κι εμείς, αθώα παιδάκια, βλέπαμε εκεί ψηλά την Παναγία μας ν’ανοίγει θεόρατη την αγκαλιά Της και με αγάπη να παρηγορεί τους πονεμένους ανθρώπους. Κι είχαμε χαρά… χαρά…

   Αδιάκοπα από εκείνο το μακρινό παρελθόν μέχρι σήμερα, παρά τα θλιβερά σημεία των καιρών, το θαύμα επαναλαμβάνεται. Εδώ και διακόσια χρόνια η Παναγία της Τήνου, από την ίδρυση του Ιερού προσκυνήματος Της, το 1823, παρηγορεί και συντρέχει «τους χειμαζομένους πιστούς». Με πλοία συμβατικά ή ταχύπλοα αγκυροβολούν στο λιμάνι μας και αποβιβάζονται στην παραλία οι ευλαβείς προσκυνητές κι ανηφορίζουν με την προσδοκία της θείας αντίληψης στον Ναό της Μεγαλόχαρης, το ιερό παλλάδιο της Αειπαρθένου.

  Τι ζητά τόσος κόσμος καταπονημένος από θλίψεις και περιστάσεις, πειρασμούς και κακουχίες, ασθένειες, πάθη και αντιξοότητες μέσα στην ομίχλη των καιρών και τον καταιγισμό των ψυχοφθόρων γεγονότων; «Θλίψις γαρ έχει με, φέρειν ου δύναμαι των δαιμόνων τα τοξεύματα» μονολογούν οι πιστοί μαζί με τον ποιητή του παρακλητικού κανόνα εδώ και αιώνες. Καταφύγιο αναζητούν. Λιμάνι να καταλαγιάσουν απ’ τις φουρτούνες της ζωής, σκέπη και προστασία στο μαφόριο της Θεομήτορος.« Προς Σε καταφεύγω την Κεχαριτωμένην». Και εκλιπαρούν γενιές και γενιές ανθρώπων και καλούν την Θεομακάριστο Δέσποινα παρακλητικά «πρόφθασον…σπεύσον.. . βοήθησον … ίασαι…λύτρωσαι ...». Ζητούν χαρά να γεννηθεί στην καρδιά τους απ’ την Θεογεννήτρια της Χαράς. Η ελπίδα της σωτηρίας και το άπειρο έλεος του Θεού να γαληνέψει την ψυχή τους. Και απευθύνονται στη Μητέρα του Θεού να μεσιτεύσει στον Υιό Της. «Πάντες μετά Θεόν εις Σε καταφεύγομεν».

   Ποια δύναμη έλκει κατά μυριάδες τον κόσμο στην εστεμμένη Βασίλισσα των Ουρανών, τη μεσίτρια του γένους μας, την άσβεστη ελπίδα της ζωής μας και την Υπέρμαχο Στρατηγό του ΄Εθνους μας; Είναι «αύτη η νίκη η νικήσασα τον κόσμον, η πίστις ημών»(Α΄Ιω.ε΄4). Είναι η δύναμη, που ο Θεός έχει χαράξει στα βάθη της καρδιάς μας « ότι γένος Θεού εσμεν». Πιστεύουν ακράδαντα οι πληγωμένοι από τα βέλη των θλίψεων άνθρωποι πως η Δέσποινα του κόσμου, η Πλατυτέρα των ουρανών, μπορεί να διώξει τη θλίψη, να ανοίξει την καρδιά τους, να ημερέψει τους κραδασμούς της ψυχής τους. Να συμπαρασταθεί στον καθημερινό τους αγώνα.«Πάντα γαρ δύνασαι..» διότι γέννησες τον παντοδύναμο Χριστό. «Πολλά ισχύει δέησις μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου» ψιθυρίζουμε στις ακολουθίες. Η αειμακάριστος Θεοτόκος είναι το ασάλευτο στήριγμά μας και η ελπίδα μας, πηγή ελέους και οικτιρμών! Γιατί; Το μαρτυρεί αδιάψευστα η εκκλησιαστική μας παράδοση: «Προφήται προεκήρυξαν, απόστολοι εδίδαξαν, μάρτυρες ωμολόγησαν, και ημείς επιστεύσαμεν Θεοτόκον κυρίως υπάρχουσαν…». Διότι γέννησε Θεό με σάρκα «ως γεννήσασαν Θεόν σεσαρκωμένον».

   Και βέβαια η Πάναγνος Μαρία ένιωσε τη μεγαλύτερη χαρά του κόσμου κρατώντας

στα σπλάχνα Της τον Υιό του Θεού, «τον αχώρητον παντί», αλλά γεύθηκε και τον μεγαλύτερο πόνο. Ρομφαία-δίκοπο σπαθί- διαπέρασε την ψυχή Της με τα φρικτά πάθη του Υιού Της. Είδε τον αναμάρτητο Ιησού ατιμασμένο και αιμόφυρτο, «αδίκωςσταυρούμενον», ως κοινό κακούργο, και η αφόρητη οδύνη έσχισε τα μητρικά Της σπλάχνα, εκεί στον Γολγοθά, όταν «ανέκραγε γοερώς: Οίμοι θείον τέκνον, οίμοι το φως του κόσμου»! Και καθώς μας μεταφέρει ο υμνωδός τον αντίλαλο εκείνου του σπαραγμού, τρικυμίζουν τα έγκατα κάθε χριστιανικής ψυχής εδώ και αιώνες. Πρότυπο λοιπόν ανεκλάλητης χαράς αλλά και πρότυπο της πιο σπαρακτικής θλίψης και οδύνης η Υπεραγία Θεοτόκος. Βίωσε την πιο μεγάλη χαρμολύπη η Μητέρα του Θεού! Γι’ αυτό Εκείνη η Παντάνασσα, «των πιστών το εγκαλλώπισμα», συναισθάνεται με μητρική αγάπη τη θλίψη των πονεμένων και αδικημένων ανθρώπων κι έρχεται αρωγός στους καημούς τους.

   Μάνα μας Την νιώθουμε. Μας συμπονά όλους σαν παιδιά Της. Μπροστά στην Αγία Εικόνα Της, το ουράνιο θησαύρισμα που η Χάρη Της φανέρωσε με σειρά θαυμάτων στους ανθρώπους σε καιρούς φοβερούς για το ΄Εθνος μας, οι προσκυνητές, με ευλαβικές και φιλόθεες ψυχές ή με πετρωμένες και σκοτισμένες καρδιές, αναλύονται σε δάκρυα μετανοίας και εξομολογήσεως αποθέτοντας τα βάρη της ζωής στο προσκυνητάρι Της. Χαρά ζητούν. Ανάπαυλα των δεινών και των θλίψεων. «Χαράς μου την καρδίαν πλήρωσον, Παρθένε…», «΄Εμπλησον αγνή ευφροσύνης την καρδίαν μου…». Συνομιλούν μαζί Της με θέρμη ψυχής και καυτά δάκρυα. Δεν πατούν στη γη εκείνες τις στιγμές. Σκιρτούν από αγαλλίαση κι αναστενάζουν. Χαρά ανασταίνει τα σωθικά τους και αναγεννημένοι συνεχίζουν με ευχές ευχαριστήριες. «Τι σοι δώρον προσάξω της ευχαριστίας ανθ΄ ώνπερ απήλαυσα των σων δωρημάτων..»; Τι δώρο να Σου προσφέρω για να Σε ευχαριστήσω για όσα απήλαυσα εξαιτίας των δωρεών σου; Και Της προσφέρουν αναθήματα, ως ευχαριστήρια, αναρίθμητα πολύτιμα αφιερώματα ευγνωμοσύνης, αψευδείς μάρτυρες της ψυχικής ευφορίας, που έζησαν, «άνθη ευλαβείας» και ιερής αφοσίωσης. Και τα πλήθη των αναθημάτων κηρύσσουν το θαύμα της θεϊκής εύνοιας!

  Πανηγυρίζει ο χριστιανικός κόσμος στις 15 Αυγούστου τη μεγάλη θεομητορική εορτή, την Κοίμηση της Θεοτόκου. « Τα ουράνια υμνεί Σε, Κεχαριτωμένη Μήτερ ανύμφευτε». Γιορτάζουν μεγάλοι ναοί αφιερωμένοι στην Πανύμνητη Μητέρα του Θεού σε νησιά και στεριές. Μικρά ξωκκλήσια μυρτοστόλιστα και σημαιοστόλιστα, σκαρφαλωμένα σε λόφους κι ακρογιάλια ή χωμένα σε λαγκαδιές και δάση, εμψυχώνουν με αγγελικές ψαλμωδίες την ελληνική ύπαιθρο και αναπέμπουν ευχαριστήριες δεήσεις στη Δέσποινα του κόσμου. Σήμερα ανακαινίζεται η κτίση, αγάλλεται ο κόσμος, γιατί η Κοίμηση της Αειπαρθένου δεν είναι θάνατος, αλλά μετάσταση και μετάβαση «εκ του θανάτου εις την ζωήν». « Η πηγή τηςΖωής εν μνημείω τίθεται και κλίμαξ προς ουρανόν ο τάφος γίγνεται».

   Μπροστά στην Παρθένο, «την τιμιωτέραν των Χερουβίμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφίμ», υποχώρησαν οι νόμοι της φύσεως. Ανάσταση γιορτάζει ο ευσεβής λαός μας, το Πάσχα του καλοκαιριού! Η ζωή θριαμβεύει, η χαρά και η αγάπη. Η Παναγία μας ανεβαίνει στον ουρανό, δίπλα στον Υιό Της, πιο πάνω απ’ τις αγγελικές τάξεις. Εκεί την είδε ο προφητάναξ Δαβίδ εδώ και χίλια χρόνια προ Χριστού και αναγγέλλει: Παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών σου εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη»(Δαβίδ μδ΄10). Η Βασίλισσα στάθηκε στα δεξιά σου, Κύριε, φορώντας ολόχρυσο και πολυποίκιλο στολισμό αρετών και χαρίτων του Πνεύματος. Η Χάρη Της εξαγιάζει και ζωογονεί τις ψυχές μας.

  Ακόμη και ο θάνατος, που τον αντιμετωπίζουμε οι θνητοί με φόβο και τρόμο, παίρνει άλλη διάσταση, μας διδάσκει ο π. Αλεξ. Σμέμαν: «Στην Κοίμηση μάς αποκαλύπτεται όλο το χαρμόσυνο μυστήριο του θανάτου και γίνεται χαρά μας, επειδή η Παρθένος Μαρία είναι άνθρωπος σαν εμάς. Ο θάνατός Της είναι μία συνάντηση προς το αιώνιο φως της αιωνιότητας. Ο θάνατος έχει ελευθερωθεί από τρόμο και φόβο. Γίνεται ζωή θριαμβεύουσα. Γίνεται «αυγή μυστικής ημέρας». Σ’ αυτή τη γιορτή δεν υπάρχει ούτε λύπη, ούτε νεκρώσιμα μοιρολόγια, ούτε στενοχώρια, αλλά μόνο φως και ζωή. Στη λάμψη αυτού του ασύγκριτου φωτός της εορτής τις αυγουστιάτικες αυτές μέρες (…), ακούγονται τα λόγια της Κοιμήσεως «τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν, ως γαρ ζωής Μητέρα προς την ζωήν μετέστησεν ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον». Ο θάνατος ακτινοβολεί αιωνιότητα και αθανασία. Αυτά εορτάζουμε την ημέρα της Κοιμήσεως της Παναγίας Παρθένου, καθώς τα προγευόμαστε και τα απολαμβάνουμε από τώρα στην αυγή της μυστικής και αιώνιας ημέρας».

   Κι εκείνη τη μεγάλη μέρα του Δεκαπενταύγουστου, κάτω από ένα καταγάλανο ουρανό με τον ολόχρυσο ήλιο, το γαλήνεμα της θάλασσας και την καθαρότητα των οριζόντων, η κτίση λάμπει κι ακτινοβολεί τη χαρά της Βασίλισσας του κόσμου. Η Εκκλησία της Μεγαλόχαρης κατάμεστη από ευλαβείς προσκυνητές. Αναμμένα τα κανδήλια, τα κεριά κι οι ψυχές φλογισμένες από την προσδοκία της θείας ελλάμψεως. Στα προαύλια, στις αυλές και κάτω στο βοτσαλωτό περιμένουν καρτερικά να προσκυνήσουν την Αγία Εικόνα. Και ψάλλουν όλοι με κατάνυξη συμμετέχοντας στη θεία λειτουργία «…εν τη Κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες, Θεοτόκε…». Σμίγουν οι ψαλμωδίες με τα θυμιάματα και καθαγιάζεται ο αέρας, ενώ το κανονάκι του ευδρόμου «ΕΛΛΗ» εκπυρσοκροτεί ξυπνώντας μνήμες του Δεκαπενταύγουστου 1940 με τον ύπουλο τορπιλισμό. Εκείνη την τρομερή «ύβρι» ακολούθησε η «νέμεση» στα Αλβανικά βουνά και η Παναγία της Τήνου έγινε Υπέρμαχος Στρατηγός του ΄Εθνους στον Πόλεμο, που μας επιβλήθηκε, ανοίγοντας ως θεία νεφέλη, ορίζοντες θριάμβων στο Στρατό μας …

  Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας η Αγία Εικόνα τοποθετείται στο ιερό κουβούκλιο και λιτανεύεται στη λεωφόρο Μεγαλόχαρης προς την παραλία. Προηγούνται τιμητικά αγήματα του Πολεμικού μας Ναυτικού. Ακολουθούν την Ιερή Εικόνα Αρχιερείς με τον κλήρο, οι Αρχές και πλήθος λαός του Θεού. Βρίθουν τα πεζοδρόμια, οι εξώστες και τα παραθύρια των σπιτιών από ευσεβείς ανθρώπους, που θυμιάζουν, σταυροκοπιούνται και υποκλίνονται με σεβασμό. Ιερές στιγμές απερίγραπτης ευλάβειας. Αληθινή μυσταγωγία. Θεία βιώματα. «Χιλιάδες Αρχαγγέλων και μυριάδες Αγγέλων» υπερίπτανται και συνοδεύουν την Κεχαριτωμένη Κυρία των Αγγέλων. Ψαλμωδίες, χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες, βαθιά συγκίνηση και παραλήρημα του κόσμου με την υποβλητική μουσική υπόκρουση της Φιλαρμονικής του Ναυτικού και του Ιερού Ιδρύματος. Οι προσκυνητές με καταφανή συντριβή περνούν κάτω από το ιερό κουβούκλιο δακρύβρεχτοι και εξαϋλωμένοι. Μια γαλήνη «ουκ εκ του κόσμου τούτου» καταλαγιάζει στις ψυχές και όλοι, κλήρος και λαός με ευρεία εκπροσώπηση των πολιτικών και στρατιωτικών Αρχών, τιμούν την Δέσποινα και Μητέρα του Λυτρωτή. Και ψάλλουν « ο γλυκασμός των Αγγέλων, των θλιβομένων η χαρά, Χριστιανών η προστάτις, Παρθένε μήτηρ Κυρίου…». Η αίσθηση του θείου αιωρείται στην ατμόσφαιρα!

  ΄Ένα ατελείωτο πολύχρωμο πλήθος διψασμένων στην έρημο της καθημερινότητας ζητά «το ύδωρ το ζων» και η μεσίτρια Μητέρα συγκατανεύει προς τον Υιό Της. ΄Ανθρωποι από κάθε γωνιά της γης συμμετέχουν στην ιερή λιτανεία όλοι αδελφωμένοι ως παιδιά ενός Θεού. Από την Αιθιοπία, απ’ την Ουγκάντα, φορώντας εθνικές ενδυμασίες, συνοδεύουν με χειροκροτήματα και δικούς τους ύμνους την Υπερένδοξο Αειπάρθενο. «Πάσαι αι φυλαί της γης Σε απαύστως μακαρίζομεν». Αναπέμπονται δεήσεις στην εξέδρα της παραλίας. Δροσερό μελτέμι αφήνει ολόγυρα ζείδωρη αύρα. Οι Σημαίες κυματίζουν περήφανα και η Πολεμική μας Αεροπορία σχίζει με βόμβο ανδρείας τον καταγάλανο ουρανό αποδίδοντας τιμές στην Υπέρμαχο Στρατηγό του ΄Εθνους, ενώ το Πολεμικό του Στόλου μας με υψωμένο τον μεγάλο σημαιοστολισμό, αγκυροβολημένο έξω απ’ το λιμάνι, τα επιβατηγά, έτοιμα προς απόπλουν με τη λήξη της λιτανείας, σφυρίζουν πανηγυρικά κι αδιάκοπα. Στιγμές συγκλονιστικές. ΄Ένα ιερό ρίγος συνέχει τους πάντες. Είναι η δύναμη της πίστης που μας αναγεννά! Εκείνο το όραμα της θείας μακαριότητας δεν μπορεί να ξεθωριάσει απ’ την αναζωογονημένη ψυχή …

  Αναφωνούμε λοιπόν με δέος μαζί με τον ΄Αγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό: «΄Εγινες ευλογία για όλο τον κόσμο, Υπεραγία Θεοτόκε, αγιασμός για το σύμπαν, άνεση για τους κουρασμένους, παρηγοριά για τους πενθούντες, θεραπεία για τους αρρώστους, παρηγοριά για τους λυπημένους, πρόθυμη βοήθεια για όλους που Σε επικαλούνται, αρχή και μέση και τέλος όλων των αγαθών που ξεπερνούν τον νου μας… ΄Αναψε μέσα μας τη δυνατή φλόγα του πόθου προς τον Υιό σου. Αναβλύζεις πλούσια τα νάματα του θείου φωτός και της αθάνατης ζωής, ποταμούς χάριτος και πηγές ιαμάτων», Θεοχαρίτωτε Δέσποινα»!